Europese godsdienstoorlogen

De Europese godsdienstoorlogen waren een reeks godsdienstoorlogen die werden gevoerd in Europa in de 16e, 17e en vroege 18e eeuw.^[1][2] De oorlogen, die werden uitgevochten nadat de protestantse Reformatie in 1517 begon, verstoorden de religieuze en politieke orde in de katholieke staten van Europa. Religie was echter niet de enige oorzaak van de oorlogen, waarin ook opstanden, territoriale ambities en strijd tussen grootmachten plaatsvonden. Zo was bijvoorbeeld tegen het einde van de Dertigjarige Oorlog (1618–1648) het katholieke Frankrijk bondgenoot van de protestantse strijdkrachten tegen de katholieke Habsburgse monarchie.^[3] De meeste oorlogen werden beëindigd door de Vrede van Westfalen (1648).

De conflicten begonnen met de kleine Ridderoorlog (1522), gevolgd door de veel grotere Duitse Boerenoorlog (1524–1525) in het Heilige Roomse Rijk. De oorlogsvoering escaleerde nadat de Rooms-Katholieke Kerk in 1545 de Contrareformatie lanceerde om de verspreiding van het protestantisme in te dammen. De Reformatieoorlogen kwamen tot een hoogtepunt in de Dertigjarige Oorlog (1618–1648), die Duitsland verwoestte en een derde van haar bevolking het leven kostte.^[2] De Vrede van Westfalen (1648) beëindigde die oorlog door de erkenning van drie aparte christelijke tradities in het Heilige Roomse Rijk: katholicisme, lutheranisme en calvinisme.^[4][5] Hoewel vele Europese leiders tegen 1649 helemaal "ziek" waren geworden van al het bloedvergieten,^[6] werden er in de post-Westfaalse periode tot in de jaren 1710 nog steeds godsdienstoorlogen gevoerd, waaronder de Oorlogen van de Drie Koninkrijken (1639–1651) op de Britse Eilanden en in de westelijke Alpen de Savoyaardse Waldenzenoorlogen (1655–1690) en de Toggenburgeroorlog (1712).^[2] De collectieve herinnering van de oorlogen bleef nog lang bewaard.

1. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Nolan
2. ↑ ^{a b c} Onnekink, David (2013). War and Religion after Westphalia, 1648–1713. Ashgate Publishing, 1–8. Gearchiveerd op 29 december 2019. Geraadpleegd op 13 juni 2018.
3. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Britannica
4. ↑ Verdrag van Münster 1648.
5. ↑ Which Countries have State Religions?. Universiteit van Chicago. Gearchiveerd op 30 augustus 2006. Geraadpleegd op 7 november 2006.
6. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam MacCulloch735