| Hemtunnel | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Gezicht op de Hemtunnel en het Noordzeekanaal vanaf het noorden. Het oude Hembrugtracé is links nog steeds te onderscheiden. September 2013
| ||||
| Algemene gegevens | ||||
| Locatie | Zaanstad | |||
| Coördinaten | 52° 25′ NB, 4° 48′ OL | |||
| Gaat onder | Noordzeekanaal | |||
| Lengte totaal | 2400 m | |||
| Lengte gesloten deel | 1550 m | |||
| Breedte | 21,5 m | |||
| Aantal sporen | 3 | |||
| Beheerder | ProRail | |||
| Bouw | ||||
| Bouwperiode | 1977 - 1982 | |||
| Opening | 1983 | |||
| Bouwkosten | ƒ 530 miljoen (€ 241 miljoen) | |||
| Gebruik | ||||
| Spoorlijn | Spoorlijn Den Helder - Amsterdam | |||
| Verkeersintensiteit | 140.800 treinen per jaar (2012), 385 treinen per dag | |||
  | ||||
| ||||
De Hemtunnel is een spoortunnel onder het Noordzeekanaal en ligt in de spoorlijn Den Helder - Amsterdam, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam. Hij werd in 1983 in gebruik genomen ter vervanging van de Hembrug. De tunnel werd gebouwd omdat de uit 1912 daterende draaibrug een steeds groter obstakel werd voor zowel het groeiende scheepvaartverkeer als voor het spoorwegverkeer. Een aanvaring door het schip Choctaw II in 1974 onderstreepte dat.
Doordat vanwege de steile hellingen niet al het goederenvervoer van en naar de Hoogovens te IJmuiden via de Velserspoortunnel kan, wordt het deels via Zaandam afgewikkeld. Om die reden kreeg de Hemtunnel langere hellingen en een derde spoor voor extra capaciteit.
Met de ingebruikname van de Hemtunnel werd de eerste fase van het nieuwe station Sloterdijk in gebruik genomen en ook Zaandam kreeg een nieuw station. Omdat de dienstregeling sterk verbeterd kon worden (snel- en stoptreinen hoefden bijvoorbeeld niet meer gekoppeld te rijden door de Hemtunnel), en omdat met de nieuwe dienstregeling oud materieel zoals Mat '46 werd vervangen door de Sprinter, en twee jaar later ook het eerste type Dubbeldeksmaterieel werd geïntroduceerd, was er sprake van een omwenteling qua dienstuitvoering.