Hollandse Oorlog

Hollandse Oorlog
Onderdeel van de oorlogen van koning Lodewijk XIV van Frankrijk
Lodewijk XIV steekt de Rijn over
Datum	6 april 1672 - 17 september 1678
Locatie	Europa, Nederlandse en Franse koloniën
Resultaat	onbeslist, Vrede van Nijmegen
Casus belli	Franse Rijn-Alpen-Pyreneeëndoctrine voor natuurlijke grenzen
Verdrag	Vrede van Nijmegen, Vrede van Westminster, Vrede van Saint-Germain
Strijdende partijen
De Republiek Brandenburg[1] Vanaf 1673: Spanje Lotharingen Vanaf 1674: Duitse Rijk: Münster[2] Lüneburg en anderen Vanaf 1675: Denemarken Frankrijk tot 1674: Engeland Münster[2] Keulen[2] vanaf 1674: Zweden
Leiders en commandanten
Willem III Michiel de Ruyter Cornelis Tromp Frederik Willem Montecuccoli Aneas Caprara Juan Domingo Karel V George-Willem Christiaan V Niels Juel Lodewijk XIV Turenne (†) De Grote Condé Montmorency Vauban Créquy Jean II d'Estrées Abraham Duquesne Hertog van York Prins Rupert Bernhard von Galen Karel XI Wolmar Wrangel

De Hollandse Oorlog (1672-1679) of de Frans-Nederlandse Oorlog begon toen Frankrijk de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden binnenviel wegens zijn streven naar natuurlijke grenzen. De Republiek schitterde in de Hollandse beginfase (1672-1674) van de strijd toen ze de Franse en Engelse vloten afweerde in de Derde Engelse Zeeoorlog, en uiteindelijk de Franse, Keulse en Münsterse inval terugsloeg.

Toch was 1672 een Rampjaar, omdat de kosten van de militaire verrichtingen mede de Gouden Eeuw beëindigden. Lodewijk XIV van Frankrijk keerde zich tegen de Zuidelijke Nederlanden en paste er vanaf 1673 de tactiek van de verschroeide aarde toe. In de afleidingsfase (1674-1676) begon Engeland Frankrijk te opponeren, terwijl de keizer Leopold I en Brandenburg-Pruisen de Fransen bestookten in de Elzas, waarop Lodewijk XIV afleidingen creëerde door Siciliës opstand tegen Spanje te steunen en door Zweden Brandenburg te laten aanvallen, waarop de Schoonse Oorlog van Denemarken tegen Zweden volgde.

Pas in de slotfase (1677-1678) boekten Frankrijk en Zweden opnieuw zeges, waardoor Lodewijk XIV de oorlog kon afsluiten met gebiedswinst in de Franche-Comté, in de Zuidelijke Nederlanden en de Cariben. De Vrede van Nijmegen van Frankrijk met de Republiek (augustus 1678), met Spanje (september 1678) en met Zweden en de keizer van Duitsland (februari 1679) en de Vrede van Saint-Germain tussen Frankrijk en Brandenburg-Pruisen (juni 1679) sloten de Hollandse Oorlog af. Frankrijk boekte gebieds- en prestigewinst, maar tegelijk geopolitiek verlies. Er ontstond namelijk een Engels-Nederlands blok dat tijdens de Negenjarige Oorlog (1688-1697) en de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) zeer succesvol tegen Frankrijk zou blijken.

1. ↑ Vanaf het begin van de oorlog tot 16 juni 1673 was Brandenburg onafhankelijk van het Heilige Roomse Rijk met Nederland geallieerd.
   Na de oorlogsverklaring van het Heilige Roomse Rijk in 1674 werd Brandenburg als deel van het Rijk opnieuw in de oorlog betrokken.
2. ↑ ^{a b c} De prinsbisdommen Münster en Keur-Keulen waren vanaf het begin van de oorlog tot 1674 verbonden met Frankrijk. Na 1674 sloten ze zich als onderdeel van het Heilige Roomse Rijk aan bij de anti-Franse coalitie.