Homo ergaster

Homo ergaster Fossiel voorkomen: Vroeg Pleistoceen
Schedel met vondstcode KNM-ER 3733
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Primates (Primaten) Familie: Hominidae (Mensachtigen) Geslacht: Homo (Mensen)
Soort
Homo ergaster † Groves & Mazak, 1975
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Homo ergaster op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Homo ergaster is een uitgestorven mensensoort, die misschien de voorganger was van Homo erectus. Sommige onderzoekers zien hem als een deelpopulatie van Homo erectus. Homo ergaster is bekend uit het Vroeg Pleistoceen tussen 1,9 tot 1,4 miljoen jaar (Ma) geleden van onder andere Koobi Fora (Kenia, Oost-Afrika) en Swartkrans (Zuid-Afrika).

De eerste fossielen van Homo ergaster werden in het midden van de twintigste eeuw in Afrika gevonden. Pas later begon het besef door te dringen dat de Afrikaanse vondsten een eigen type zouden kunnen vertegenwoordigen, afwijkend van de Aziatische Homo erectus, die al goed bekend was van de Javamens en de Pekingmens. In 1975 benoemden twee paleontologen dat type als de aparte soort Homo ergaster, de "arbeidende mens". Ze kregen eerst echter weinig bijval. De meeste wetenschappers bleven de Afrikaanse fossielen bij Homo erectus onderbrengen, soms over de Aziatische vormen sprekend als "H. erectus in enge zin" waarbij dan de groep met de Afrikaanse vondsten erbij "H. erectus in ruime zin" werd.

In 1984 werd de Turkana Boy gevonden, indertijd het meest complete fossiel van een mens van hoge geologische ouderdom. Het werd eerst aan Homo erectus toegewezen maar verschafte zoveel informatie over de bouw van Afrikaanse vormen dat steeds meer onderzoekers overtuigd werden van het nut om een aparte soort Homo ergaster te onderscheiden. Dit is intussen de dominante opvatting geworden. Toch blijft het vraagstuk zeer omstreden. Het onderscheid tussen de Turkana Boy en de Aziatische tak is in veel opzichten zeer subtiel terwijl de Afrikaanse vondsten onderling vaak flink bleken te verschillen.

Homo ergaster lijkt duidelijk te onderscheiden van mogelijke voorlopers zoals Homo habilis, Homo rudolfensis, Australopithecus africanus of Australopithecus sediba. Het is onduidelijk welke daarvan precies zijn voorouder is maar hij was ten opzichte van alle langer, zwaarder, met een wat grotere herseninhoud, langere benen en een kleinere buikholte. Misschien had hij ook als eerste mens een grotendeels naakte huid die sterk gebruind was. Zijn atletische bouw en vermogen flink te zweten zouden hem in staat hebben kunnen stellen langdurig te rennen om zo prooidieren af te matten. Dat kan betekenen dat hij meer vlees at maar een groot deel van zijn voedsel moet uit planten hebben bestaan, waaronder grassen. Dat voedsel kon beter verwerkt worden doordat hij ingewikkelder stenen werktuigen maakte zoals vuistbijlen. Vermoedelijk was hij nog niet in staat vuur te maken.