Institutioneel racisme, geïnstitutionaliseerd racisme, structureel racisme, staatsracisme of systemisch racisme is racisme dat bevolkingsgroepen[1] systematisch uitsluit, marginaliseert en discrimineert door formele of informele regels vanuit instituties. Daarbij speelt het geen rol of de actoren binnen deze instituties opzettelijk handelen of niet. Onder instituties worden alle organisaties en structuren binnen de samenleving verstaan - zoals gemeenten, bedrijven en de belastingdienst - maar ook grotere en abstracte maatschappelijke domeinen zoals "de arbeidsmarkt", "het onderwijs", "de woningmarkt" of "de zorg".[2]
Institutionele discriminatie vindt indirect plaats en blijft daardoor vaak onzichtbaar.[2] Door die onzichtbaarheid is bestrijding ervan geen eenvoudige zaak.
Institutioneel racisme verschilt van racisme dat zich voordoet tussen individuen[3] of in de privésfeer.[2]