Levenstestament

Met het begrip levenstestament wordt in Nederland een strikt persoonlijk, herroepbaar document aangeduid waarin iemand vastlegt wat de wensen zijn voor de situatie dat degene bij leven niet meer in staat is bepaalde of alle (rechts-)handelingen te verrichten of bepaalde of alle beslissingen te nemen, zowel privé als zakelijk.^[1][2] Het is geen wettelijk gedefinieerd document en er zijn geen juridische regels, de naam is bedacht binnen het notariaat.^[3] In een levenstestament kunnen machtigingen en volmachten worden opgenomen zodat anderen namens betrokkene kunnen handelen en beslissen op het financiële vlak, omtrent medische behandeling en in alledaagse zaken.^[2][4] Ook kunnen persoonlijke richtlijnen worden gegeven voor de manier waarop volmachten mogen worden gebruikt, een eigen bedrijf moet worden geleid, de administratie moet worden gedaan, mantel- of thuiszorg wordt verleend, social-media profielen moeten worden beheerd, de familie met elkaar omgaat bij meningsverschillen etc.^[5][6] Wensen en aanwijzingen voor familie en vrienden kunnen ook worden vastgelegd in een afzonderlijk familiestatuut.

De rechtsfiguur van de volmacht is ontwikkeld om te worden gebruikt door personen die zelf toezicht kunnen houden en de volmacht kunnen intrekken als de vertegenwoordiging niet naar wens verloopt. De wet is niet toegesneden op de situatie dat een volmachtgever het toezicht niet (volledig) zelf kan uitoefenen, zoals bij in werking treden van een levenstestament vaak het geval zal zijn. Daarom bevat een juridisch goed opgezet levenstestament een vorm van toezicht over de gevolmachtigden.^[7][8]

Het levenstestament is geen testament, de bepalingen gelden alleen bij leven en er vindt geen overdracht van eigendom plaats. Het notariaat bedacht deze naam zodat mensen zullen gaan denken dat je ervoor naar de notaris moet.^[9] Dat is met name voor de medische wensen echter het verkeerde adres, daar is de juiste persoon en deskundige de huisarts.^[10]

Nederlandse levenstestamenten en zorgvolmachten gelden niet automatisch in andere landen en omgekeerd. Landen die het Haagse Meerderjarigenbeschermingsverdrag 2000 hebben geratificeerd, waaronder België, Frankrijk, Duitsland, Portugal en Zwitserland, erkennen zulke documenten over en weer.^[11] Nederland heeft dit verdrag nog niet geratificeerd wat problemen kan opleveren als iemand met een levenstestament in het buitenland gaat wonen of daar vermogen heeft en er een beroep gedaan moet worden op afspraken in het levenstestament.^[12]

In België wordt het juridisch beter passende begrip zorgvolmacht gebruikt, ook bestaat het begrip levenstestament, maar men spreekt officieel over 'buitengerechtelijke bescherming meerderjarigen'.^[13][14] Wensen kunnen worden vastgelegd in een wilsverklaring en een volmacht.^[15]

1. ↑ mr. Hans-Willem Heetebrij, Wat is een levenstestament?. HW's Blog | Heetebrij.Net (11 februari 2014). Gearchiveerd op 21 mei 2022. Geraadpleegd op 28 juli 2022.
2. ↑ ^{a b} Levenstestament en volmacht. KNB - Koninklijke Beroepsorganisatie Notarissen. Geraadpleegd op 16 april 2021.
3. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam :13
4. ↑ Toelichting levenstestament en wilsverklaring. goedvertegenwoordigd.nl. Gearchiveerd op 17 april 2021. Geraadpleegd op 16 april 2021.
5. ↑ Mr Job Broos, Hoe werkt het levenstestament?, judex.nl
6. ↑ Heb je een levenstestament nodig?, website tv-programma Radar. Gearchiveerd op 18 maart 2021.
7. ↑ Het levenstestament (brochure), epn-notaris.nl. Gearchiveerd op 11 mei 2020.
8. ↑ dr. Rieneke Stelma-Roorda LLM MSc, Biedt het levenstestament voldoende autonomie en bescherming?. ncsr.nl. Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (9 januari 2024). Geraadpleegd op 21 februari 2024.
9. ↑ Onderzoeker, Levenstestament met wilsverklaring medische behandeling en zorg: bespreek dit met de huisarts – niet met de notaris. afwikkelingsbewind.nl. Alliantie erflaters en erfgenamen (11 november 2023). Geraadpleegd op 14 april 2024.
10. ↑ Mr. Laura de Vito, NVVE :: Notaris niet nodig, arts wel. NVVE (2 februari 2022). Geraadpleegd op 5 oktober 2023.
11. ↑ Officiële tekst: Verdrag inzake de internationale bescherming van volwassenen; ’s-Gravenhage, 13 januari 2000 https://assets.hcch.net/docs/4a1e94f6-64e4-44dc-94bd-0d0630d13c47.pdf. Gearchiveerd op 28 juli 2022.
12. ↑ Belangrijke rol notaris binnen ouderenzorg | Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie. www.knb.nl. Koninklijke Notariële Beroepsvereniging (21 juli 2022). Gearchiveerd op 29 augustus 2023. Geraadpleegd op 28 augustus 2023.
13. ↑ Brochure 'Zorgvolmacht' van de website notaris.be
14. ↑ Buitengerechtelijke bescherming - Federale overheidsdienst justitie. justitie.belgium.be. Gearchiveerd op 4 augustus 2022. Geraadpleegd op 28 juli 2022.
15. ↑ Levenstestament | LEIF. leif.be. Gearchiveerd op 26 juni 2022. Geraadpleegd op 28 juli 2022.