Neurodiversiteit

Neurodiversiteit omvat de verscheidenheid en variatie van de neurologische, cognitieve en psychologische ontwikkeling van mensen, met name op het gebied van het verwerken en gebruiken van sociale, linguïstische en zintuiglijke informatie.

De term wordt soms verbonden met biodiversiteit^[1] (de verscheidenheid en variatie van soorten binnen een ecosysteem en de verscheidenheid en (genetische) variatie binnen een soort) en culturele diversiteit^[2] (de verscheidenheid en variatie van culturen op de wereld of binnen een specifieke regio).

Binnen het spectrum van neurodiversiteit hebben de meeste mensen een 'normale' ontwikkeling in statistische zin; ze zijn neuronormaal (afkorting NN) oftewel neurotypisch (afkorting NT; een neologisme en leenvertaling van het Engelse neurotypical, waarbij typical staat voor 'normaal').^[3] Mensen met een 'afwijking' ('divergentie'^[4]) van het gemiddelde noemt men wel neurodivergent^[5][6] of neuro-a-typisch.^[6]

De term 'neurodivergent' wordt meestal gebruikt voor mensen met ADHD, autisme, dyscalculie, dyslexie, hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit.^[6][7] Ook wordt de term soms gebruikt voor afasie, developmental coordination disorder (een motorische ontwikkelingsstoornis die leidt tot dyspraxie), niet-aangeboren hersenletsel, syndroom van Gilles de la Tourette, taalontwikkelingsstoornis, taalontwikkelingsstoornissen, verstandelijke beperkingen en psychische aandoeningen zoals bipolaire stoornis,^[8] dissociatieve identiteitsstoornis (voorheen bekend als meervoudige persoonlijkheidsstoornis),^[8] schizoaffectieve stoornis, schizofrenie^[8] en persoonlijkheidsstoornissen zoals de antisociale persoonlijkheidsstoornis.^[9]

1. ↑ (en) Singer, Judy, Judy Singer's Official Definition of Neurodiversity ©. Reflections on the Neurodiversity Paradigm. Gearchiveerd op 1 april 2023. Geraadpleegd op 29 april 2023. “Literally, the term refers to all beings with a nervous system, but since I coined it for a human rights advocacy purpose, I limited it to Homo Sapiens. The term Biodiversity covers the rest. (...) Neurodiversity is a subset of Biodiversity just as Biodiversity refers to ALL the species in a specific location or ecosystem, Neurodiversity refers to ALL Humans (the species Homo Sapiens) in a specific location, the Planet Earth.”
2. ↑ Hartmann, Anne-Marie, Wat is neurodiversiteit?. Belangenvereniging Impuls & Woortblind (Nederland) (19 juni 2020). Gearchiveerd op 27 januari 2023. Geraadpleegd op 29 april 2023.
3. ↑ Broeke, ten, Asha, Greta is net zo 'uniek' als ieder ander. Dus neem haar net zo serieus . OneWorld (2 januari 2020). Gearchiveerd op 24 februari 2023. Geraadpleegd op 17 augustus 2022. “neurotypisch: als je hersenen werken zoals die van de meeste andere mensen, en je dus doet en denkt op een manier die we gebruikelijk vinden (dus bijvoorbeeld niet autistisch).”
4. ↑ Divergeren . Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal (de 'Dikke Van Dale') (online). Geraadpleegd op 7 november 2024. “zich steeds verder van elkaar verwijderen (vooral in het tegenwoordig deelwoord) [komt ongeveer overeen met] uiteenlopen”
5. ↑ Neurodivergent, bijvoeglijk naamwoord, toegevoegd in april 2022 . Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal (de 'Dikke Van Dale') (1 april 2022). Gearchiveerd op 23 juli 2023. Geraadpleegd op 26 juli 2022. “bijvoeglijk naamwoord, toegevoegd in april 2022, afwijkend van de geldende norm uit het oogpunt van sociale en/of cognitieve vaardigheden”
6. ↑ ^{a b c} Laterveer, Maartje, De toekomst is aan neurodivergente mensen. 'Stuur in godsnaam een paar dyslectici naar Schiphol' - Neurodivergent brein . NRC (16 juni 2022). Gearchiveerd op 26 juli 2022. Geraadpleegd op 26 juli 2022. “wat deskundigen een neurodivergent brein noemen. Niet alleen autisme wordt hieronder verstaan, maar ook dyslexie, dyscalculie, ADHD, ADD en, steeds vaker, hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit. (...) 'Neurocognitive specialization' is de term die ze gebruikt voor de atypische breinen die evolutionair gezien een belangrijke functie hebben. Kort samengevat komt de theorie erop neer dat gemiddelde breinen prima in staat zijn de status quo te handhaven. Maar dient zich de noodzaak tot een disruptieve verandering aan (...) dan kunnen neurodivergente breinen de vernieuwende oplossingen bedenken. (...) Steve Hatch, directeur van Facebook in Noord-Europa, stelde (...) dat bedrijven meer moeite moeten doen om steun te bieden aan arbeidskrachten die alternatieve manieren van denken hebben.”
7. ↑ Hartgers, Rob, Autisme op de werkvloer: 'Mijn logica is anders dan die van anderen'. NU.nl (16 juni 2019). Gearchiveerd op 26 juli 2022. Geraadpleegd op 26 juli 2022.
8. ↑ ^{a b c} (en) Morrice, Polly, Otherwise Minded - 'A Mind Apart: Travels in a Neurodiverse World,' by Susanne Antonetta. New York Times - Sunday Book Review (29 januari 2006). Gearchiveerd op 13 september 2017. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
9. ↑ (en) Anton, Audrey L. (2013). The Virtue of Sociopaths: how to appreciate the neurodiversity of sociopathy without becoming a victim. Gearchiveerd op 10 december 2019. Ethics and Neurodiversity