Het octrooi of poortgeld was een stelsel van indirecte verbruiksbelastingen op de waarde van goederen die in een gemeente werden binnengebracht. De stadsmuren of speciale octrooibarrières verzekerden de inning van deze lokale accijnzen, die verdwenen met de opkomst van binnenlandse douane-unies in de 19e eeuw. In België gebeurde de afschaffing in 1860.