Back Pakubuwono X English Pakubuwono X Finnish Pakubuwana X ID Pakubuwono X Italian Pakubuwana X JV Pakubuwono X Malay
Pakubuwono X (29 november 1866 - 20 februari 1939) was de tiende susuhunan of keizer van Surakarta. Hij regeerde van 1893 tot 1939 en is daarmee de langst regerende susuhunan uit de geschiedenis van Soerakarta.[1]
De mohammedaanse susuhunan leefde polygaam en huwde met veertig vrouwen uit de Javaanse adel. Er zijn uit deze huwelijken zeventig kinderen bekend; 33 zoons en 34 dochters werden volwassen. De kunstenaar Menno Baars is een van zijn achterkleinkinderen. Bronnen noemen de vorst "grillig en flamboyant"[2].
De vorst droeg in iedere fase van zijn leven een andere naam zoals dat bij de hoge Javaanse adel gebruikelijk is. Wanneer zijn status hoger werd veranderden naam en titel:
- 1866-1884: radin Mas Gusti Sayyid ud-din Malik ul-Kusna
- 1884-1890: luitenant-kolonel Radin Mas Gusti Sayyid ud-din Malik ul-Kusna
- 1890-1893: kolonel Radin Mas Gusti Sayyid ud-din Malik ul-Kusna
- 1893-1923: generaal-majoor Zijne Hoogheid Sampeyan Dalam ingkang Sinuhun ingkang Minula saha ingkang Wijaksana Kanjeng Susuhunan Prabhu Sri Pakubuwono X Senapati ing Alaga Ngah 'Abdu'l-Rahman Saiyid ud-din Panatagama, Susuhunan van Surakarta
- 1923-1932: luitenant-generaal Zijne Hoogheid Sampeyan Dalam ingkang Sinuhun ingkang Minula saha ingkang Wijaksana Kanjeng Susuhunan Prabhu Sri Pakoebuwono X Senapati ing Alaga Ngah 'Abdu'l-Rahman Saiyid ud-din Panatagama, Susuhunan van Surakarta
- 1932-1939: luitenant-generaal Zijne Prinselijke Hoogheid Sampeyan Dalam ingkang Sinuhun ingkang Minula saha ingkang Wijaksana Kanjeng Susuhunan Prabhu Sri Pakubuwono X Senapati ing Alaga Ngah 'Abdu'l-Rahman Saiyid ud-din Panatagama, Susuhunan van Surakarta[1]
De susuhunan bezat, ook al was hij een "zelfbestuurder", geen werkelijke macht maar zijn gezag onder zijn Javaanse onderdanen was groot. De kraton van de susuhunan was met magie omgeven en de onderdanen knielden voor hun vorst. Zoals bij de hoge Javaanse adel gebruikelijk was droeg men de pajong boven het hoofd van de susuhunan. De vorst bezat een gouden koets en voerde ook verder een grote staat. Het was gebruikelijk dat de susuhunan en de Nederlandse gouverneur-generaal arm in arm liepen als "grootvader en kleinzoon".
De regeringsmacht van de susuhunan was door verdragen en akkoorden met de VOC en met Nederland sterk beperkt maar formeel was hij tot aan de landhervormingen in de vroege 20e eeuw de eigenaar van alle grond in Surakarta en hij was op zijn beurt de leenheer van tal van vazallen. De machtsverhouding werd tot uitdrukking gebracht in het gebruik dat de gouverneur-generaal van Nederlands-Indië zijn "grootvader" heette te zijn en deze de regerende susuhunans als zijn "kleinzoon" aansprak. Voor de lagere Indische vorsten heetten de Nederlandse bestuurders als "oudere broer" tegenover hun "jongere broer" te staan. De resident in Surakarta was de "oudere broer" van de susuhunan en mocht naast hem staan of zitten. Javanen knielden in zijn bijzijn[3].
Het jubileum in 1936 werd zeer groots gevierd. De susuhunan ontving het Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw en er werd drie dagen gefeest door de vier officiële en 11 bijvrouwen, de 44 kinderen, 88 kleinkinderen, 20 achterkleinkinderen en 5000 hovelingen, lijfwachten, dienaren en concubines in de Kampong[4].
De vorst heeft het keizerlijke mausoleum in Imogiri laten restaureren. Daar werd hij zelf ook bijgezet in 1939.