Panafrikanisme is een wereldwijde beweging die streeft naar het aanmoedigen en versterken van banden van solidariteit tussen alle inheemse volkeren en diaspora's van Afrikaanse afkomst. Gebaseerd op een gemeenschappelijk doel dat teruggaat tot de Atlantische slavenhandel, strekt de beweging zich uit tot voorbij continentale Afrikanen met een substantiële steunbasis onder de Afrikaanse diaspora in Amerika en Europa.[1]
Panafrikanisme kan worden gezegd zijn oorsprong te hebben in de strijd van het Afrikaanse volk tegen slavernij en kolonisatie[2] en deze strijd kan worden herleid tot het eerste verzet op slavenschepen - opstanden en zelfmoorden - via de constante plantage- en koloniale opstanden en de "Back to Africa"-bewegingen van de 19e eeuw. Gebaseerd op het geloof dat eenheid van vitaal belang is voor economische, sociale en politieke vooruitgang, streeft het ernaar om mensen van Afrikaanse afkomst te "verenigen en te verheffen".[3]
In de kern is panafrikanisme een geloof dat "Afrikaanse mensen, zowel op het continent als in de diaspora, niet alleen een gemeenschappelijke geschiedenis delen, maar ook een gemeenschappelijk lot." Panafrikanistische intellectuele, culturele en politieke bewegingen zien alle Afrikanen en afstammelingen van Afrikanen als behorend tot één enkel "ras" of anderszins delend in culturele eenheid. Panafrikanisme veronderstelt een gevoel van een gedeeld historisch lot voor Afrikanen in Amerika, West-Indië en op het continent zelf, dat zich concentreert op de Atlantische slavenhandel, Afrikaanse slavernij en Europees imperialisme.[4]
Pan-Afrikaanse gedachtegoed beïnvloedde de oprichting van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) (sindsdien opgevolgd door de Afrikaanse Unie) in 1963.[5][6] De Commissie van de Afrikaanse Unie heeft haar zetel in Addis Abeba en het Pan-Afrikaanse Parlement heeft zijn zetel in Midrand, Johannesburg.[7]