Phyllis en Aristoteles

Het verhaal van Phyllis en Aristoteles is een middeleeuws moralistisch verhaal over de triomf van een verleidelijke vrouw, Phyllis, over het grootste mannelijke intellect uit de oudheid, de oude Griekse filosoof Aristoteles. Een van de oudste versies is het Franstalige Lai d'Aristote, dat dateert uit 1220.

Het verhaal is populair geworden vanaf de middeleeuwen omdat er in preken vaak over verteld werd.^[1] Het verhaal over de verleidelijke Phyllis en de beroemde intellectueel werd vanaf de 12e eeuw door beeldend kunstenaars als inspiratiebron gebruikt. Zij verbeeldden het in stenen sculpturen, in houten panelen en in ivoor, in wandtapijten, gravures, olieverfschilderijen en zelfs op koperen kannen (aquamanile) en glas-in-loodramen. Vaak heeft de vrouw een zweep in de hand, en Aristoteles een bit in zijn mond, als een paard. Kunstenaars die zich tot het thema aangetrokken voelen, zijn onder meer Hans Baldung, Albrecht Dürer, Lucas Cranach de Oude en Alessandro Turchi.

Het verhaal was in de middeleeuwen populair. Het was een 'vrouwenlist'. Vooraanstaande mannen zijn niet bestand tegen aantrekkelijke vrouwen. Dit soort verhalen zijn een waarschuwing, want zelfs slimme mannen kunnen hun verstand vergeten als zij hun seksuele driften volgen.^[2]

Terwijl Aristoteles van mening was dat vrouwen bedoeld waren als onderdanige wezens, draait het verhaal dit beeld geheel om en wordt de filosoof op zijn nummer gezet.^[1] Een legende over de beroemde Romeinse dichter Vergilius ervoer een soortgelijk lot. Toen hij een toren op wilde gaan om een mooie vrouw te ontmoeten, kroop hij een mand, zodat zij hem omhoog kon hijsen. Ze liet hem echter halverwege hangen.^[1]

1. ↑ ^{a b c} (en) Aristotle and Phyllis. Tallinn Town Hall. Geraadpleegd op 31 januari 2025.
2. ↑ Aristoteles en Phyllis. erfgoedinzicht.be. Geraadpleegd op 31 januari 2025.