Pieter Johannes Hamer (Alkmaar, 13 oktober 1812 - Baarn, 20 september 1887) was een toonaangevende architect tijdens de opkomst van de volkshuisvesting in Amsterdam (1850-1870). Zijn ontwerpen vormden de basis voor de oprichting van de allereerste woningbouwvereniging van Nederland, de Vereeniging ten behoeven der Arbeidersklasse te Amsterdam (VAK), die honderden betaalbare arbeiderswoningen bouwde. Hiermee heeft hij in belangrijke mate het uiterlijk van de filantropische woningbouw in de tweede helft van de 19e eeuw bepaald.
Pieter was de zoon van Willem Hamer sr., die als stadsarchitect in Alkmaar werkzaam was (1773-1858). Op 23 februari 1840 trad Pieter in Egmond-Binnen in het huwelijk met Bernardina Cornelia Huijser van Reenen. Zij was de dochter van een plaatselijke predikant. Hun zoon, Willem Hamer jr. (1843-1913), volgde in de voetsporen van zijn grootvader en vader als architect.
