Plaine Morte-gletsjer

Plaine Morte-gletsjer
Plaine Morte-gletsjer vanuit het noorden gezien
Coördinaten	46° 23′ NB, 7° 30′ OL
Oppervlakte	7,32 km² in 2016

De Plaine Morte-gletsjer (Duits: Plaine-Morte-Gletscher; Frans: Glacier de la Plaine Morte) is een plateaugletsjer in Zwitserland. De gletsjer ligt grotendeels op grondgebied van de gemeente Lenk in het kanton Bern, hoewel een zuidoostelijke tip van de gletsjer op grondgebied van de gemeente Montana in kanton Wallis ligt. In overeenstemmming met het feit dat de kantongrens tussen Bern en Wallis, ook de waterscheiding tussen de stroomgebieden van Rijn en Rhône vormt, en dus overeenstemt met de Europese waterscheiding steekt deze kantongrens het plateau van de Plaine Morte-gletsjer over. Het smeltwater van de gletsjer loopt hoofdzakelijk langs de Rätzligletsjer, de hoofdgletsjertong van de Plaine Morte-gletsjer, via de Trüebbach naar de Simme, de Kander en via de Thunersee naar Aare en Rijn, maar wordt ook in het oosten via La Tièche en La Raspille naar de Rhône afgevoerd.

Het grootste deel van de Plaine Morte-gletsjer ligt op een hoogte van 2700 m tot 2800 m. Het plateau wordt in het noordoosten begrensd door de Wildstrubel (3244 m) en Schneehorn (3178 m), in het zuiden door de bergkam van de Faverges (2968 m), de Tothorn (2935 m) en de Pointe de la Plaine Morte (2927 m), en in het noordwesten door de Weisshorn (2948 m) en de Gletscherhorn (2943 m). Naar het noorden toe helt de gletsjer licht af en eindigt in de smalle gletsjertong van de Rätzligletsjer in 2013 op een hoogte van 2468 m. Door het terugtrekken van het gletsjervolume, ook van de gletsjertong, werden op 2265 m hoogte bergmeren gevormd, de Rezligletscherseeli.

Sinds het einde van de kleine ijstijd is ook de Plaine Morte-gletsjer zelf aan het krimpen. Zo had de plateaugletsjer in 1850 nog een oppervlakte van 11,4 km², in 1973 van 9,1 km² en in 1999 van 7,8 km². De oppervlakte in 2016 was nog 7,32 km².

De ijskap was in 2005 nog tot 235 meter dik, de gemiddelde ijsdikte was toen 96 meter. Tussen 1954 en 2005 was de oppervlakte met 16% afgenomen en het volume, van 0,97 km³ tot 0,8 km³ met 18% (0,173 km³). Aangenomen wordt dat de gletsjer tegen het einde van de 21e eeuw grotendeels verdwenen zal zijn.

Aan de rand van de gletsjer hebben zich enkele gletsjermeren gevormd, gevuld met smeltwater. Deze gletsjermeren, een deel van het jaar in afwatering geblokkeerd door ijsmassa's, vormen een risico voor overstromingen, gekend als het fenomeen van de ijsstuwmeren of gletsjerstuwmeren. In juli 2011 waren er overstromingen in het Simmental, wat in 2018 terug voorkwam. De omvang van de veroorzaakte waterellende leidde er toe dat men in 2019 begon met het boren van een 800 meter lang kanaal door de gletsjer, zodat het water continu kon stromen. Dit werd gerealiseerd op 24 augustus 2019 en dankzij het hulpkanaal waren er dat jaar geen overstromingen in Lenk. In de winter van 2019/20 vulde het kanaal zich echter met sneeuw, waardoor de afvoer in de zomer van 2020 terug werd belemmerd. Als gevolg hiervan werd besloten om nog een kanaal aan te leggen, dat begin juli 2022 klaar was. IJsstuwmeren blijven evenwel een risico voor mogelijke overstromingen en springtij in het Simmental.