Stad en Lande is een historische staatkundige eenheid die grofweg het grondgebied van de huidige provincie Groningen beslaat en tot laat in de 19e eeuw bestond. De naam is ontstaan toen de plaats Groningen, die stadsrechten bezat, na de overwinning van Groningen op de bezetting door legers van koning Filips, samen met de Ommelanden als zevende gewest toetraden tot de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden. Dit wordt de 'Reductie van Groningen' genoemd. Tot de 19e eeuw bestonden er grote tegenstellingen en spanningen tussen de 'Groningse' Stad en de 'Friese' Ommelanden. Toen deze uiteindelijk grotendeels verdwenen waren, werd de naam Groningen ook acceptabel voor de agrarische gebieden rondom de Stad.
voor de gelijknamige voormalige zuivelfabriek in de stad Groningen zie Stad en Lande (zuivelfabriek)
