Temperament

Voor het gelijknamige begrip uit de muziektheorie, zie Temperament (muziek).

Humores

Emoticons voor de vier temperamenten: Flegmatisch Cholerisch Sanguinisch Melancholisch

Temperament is een heel basale persoonlijkheidstrek die al in de vroegste kinderjaren blijkt en tot de aanleg van een individu behoort en tot op zekere hoogte erfelijk is. Het gaat daarbij om eigenschappen zoals de felheid waarmee op prikkels wordt gereageerd, het algemene energie- en activiteitsniveau en de mate van introversie of extraversie. Er bestaan in de psychologie verschillende indelingen van temperamentverschillen; er is dus niet één bepaalde indeling die algemeen aanvaard wordt, maar het meest gebruikelijke dat sinds de jaren tachtig van vorige eeuw wordt gebruikt is wellicht dat van de Big Five.

Er wordt ook vaak gesproken van karaktertrekken of persoonlijkheidsdimensies, begrippen die soms nogal losweg door elkaar worden gebruikt of die elkaar in belangrijke mate overlappen. Wel spreekt men algemeen sneller van karakter of temperament om te verwijzen naar aangeboren en relatief stabiele basiseigenschappen en dat in tegenstelling tot eigenschappen die zijn aangeleerd of voortvloeien uit interactie met de omgeving, al hangt de visie die men daarop heeft dan weer vaak samen met de positie die men inneemt in het nature-nurture debat, de vraag in welke mate de erfelijkheid en de omgeving een rol speelt bij de ontwikkeling van een persoonlijkheid.

In de Griekse oudheid waren de temperamenten oorspronkelijk de vier persoonlijkheidstypen: het sanguïnische, flegmatische, cholerische en melancholische temperament, nauw verbonden aan de antieke leer van de vier humores. Deze vier oude typen hebben tot in het halverwege de 19 de eeuw een rol gespeeld in de geneeskunde, maar in sommige disciplines, met name in de psychiatrie, de psychologie en de letteren, is hun invloed blijven gelden tot het begin van de 20ste eeuw.