Tribologie

Tribologie, of wrijvingskunde, is de tak van de werktuigbouwkunde die onderzoek doet naar het gedrag van contactvlakken tussen alle mogelijke materialen onder diverse omstandigheden, zoals nat, droog, koud of warm. Belangrijke aspecten zijn: wrijving en slijtage en het beperken van wrijving en slijtage door smering.

Een voorbeeld van tribologisch onderzoek in de metaalkunde is de levensduuranalyse van lagers. Hierbij wordt onderzocht welke parameters allemaal invloed hebben op de levensduur, wat bijvoorbeeld belangrijk is bij het ontwikkelen van bedrijfsprocessen.

Duidelijk zal zijn dat gladde oppervlakken minder weerstand geven dan ruwe. Ruwheid is een begrip binnen de tribologie, en wordt uitgedrukt in micrometer met een hele reeks waarden, zoals Ra, ${\displaystyle R_{x}}$, Rh. Bijvoorbeeld, ${\displaystyle R_{x}}$ is de reduced radius of curvature in de '${\displaystyle x}$' richting. Algemeen gesproken is de reduced radius of curvature de parameter die de vorm karakteriseert van het contactvlak tussen elastische lichamen, die afhankelijk is van de vorm (kromming) van de met elkaar in contact staande lichamen.^[1]

Zo zal een gladde binnenzijde van een kookpan aanzienlijk minder aanbrandgevoelig zijn dan een grof geschuurde binnenwand. Ook zal de onderlinge vlakstand bepalen of er beweging of stilstand optreedt en of daarbij veel of weinig materiaal wordt los gewrikt of weggevreten, afhankelijk van de soort stof en het milieu.

Bekende merken apparatuur voor het meten van ruwheid zijn Mitutoyo, Mahr en Taylor Hobson.

Contactloze metingen zijn onder andere in de optica voor de lichtreflectie van belang.

1. ↑ G. Stachowiak, A.W. Batchelor, Engineering Tribology, Butterworth-Heinemann, Amsterdam, 4th edition, 2013, ISBN 0123977762, 9780123977762