Een verblijfsvergunning is een vergunning die iemand over het algemeen moet hebben om te wonen en te werken in een land waarvan de persoon geen staatsburger is.
De meeste landen leggen wettelijke beperkingen op aan buitenlanders die zich in hun land willen vestigen of willen werken. In deze gevallen moeten buitenlanders formeel een verzoek indienen. Als ze aan de wettelijk vereisten voldoen, dan krijgen ze een verblijfsvergunning voor bepaalde of onbepaalde duur.
Typische vereisten voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning zijn:
Onderdanen van landen van de Europese Unie kunnen wonen en werken in andere landen in de Europese Unie zonder een verblijfsvergunning nodig te hebben. Verblijfsvergunningen gelden alleen in het land waar de vergunning is verleend, dat wil zeggen dat iemand die een verblijfsvergunning in Nederland heeft verkregen, zich niet in Duitsland mag vestigen.
Personen met een verblijfsvergunning hebben over het algemeen niet alle rechten van een staatsburger van het land waar ze verblijven.
Nadat iemand een bepaalde tijd met een verblijfsvergunning in een land heeft gewoond is er vaak de mogelijkheid om zich te laten naturaliseren tot staatsburger van dat land.