Zaporozje-Kozakken

De Zaporozje-Kozakken, het Zaporozje Kozakkenleger, het Zaporozje-legioen (Oekraïens: Військо Запорозьке, geromaniseerd: Viisko Zaporozje^[1], Russisch: Запорожские казаки) of gewoon Zaporozje waren Kozakken die achter (d.w.z. stroomafwaarts van) de Dnjepr-stroomversnellingen leefden, het land dat historisch ook bekendstaat als de Wilde Velden in wat nu Centraal-Oekraïne en Oost-Oekraïne is. Een groot deel van dit gebied werd in 1955-1956 overspoeld door de wateren van het Kachovka-reservoir.

Doordat lijfeigenen in de 15e eeuw de meer gecontroleerde delen van het Pools-Litouwse Gemenebest ontvluchtten, groeide de Zaporozka Sitsj snel. De Sitsj vestigde zich als een gerespecteerde politieke entiteit met een parlementair regeringssysteem. In de loop van de 16e eeuw tot ver in de 18e eeuw waren de Zaporozje-Kozakken een sterke politieke en militaire macht die het gezag van het Pools-Litouwse Gemenebest, het Tsaardom Rusland en het Kanaat van de Krim uitdaagde.

Het Zaporozje-legioen maakte een reeks conflicten en allianties door met de drie machten, waaronder het ondersteunen van een opstand in de 18e eeuw. Hun leider tekende een verdrag met de Russen. Het legioen werd aan het einde van de 18e eeuw met geweld ontbonden door het Keizerrijk Rusland, waarna een groot deel werd verplaatst naar de Koeban-regio aan de zuidrand van het Russische rijk, terwijl anderen in het zuiden van Oekraïne steden stichtten en uiteindelijk staatsboeren werden. De Kozakken speelden een waardevolle rol bij het veroveren van de Kaukasische stammen. In ruil daarvoor genoten ze aanzienlijke vrijheid, verleend door de tsaren.

De naam Zaporozje is afgeleid van de locatie van hun fort, de Sitsj, in Zaporizja ('land voorbij de stroomversnellingen', van het Oekraïense za = 'achter' en poróhy = 'stroomversnellingen').

1. ↑ (uk) Письмо запорожцев турецкому султану. — Русская старина за 1872 г., т. VI, с. 450—451. — Текст по двум спискам: сборнику XVIII века, сообщённому А. А. Шишковым, и списанный Н. И. Бахтиным из бумаг московского архива и сообщенный Н. Н. Селифонтовым. Ответ запорожцев по списку Н. И. Костомарова.