Het zekerheidseffect is het psychologische effect dat optreedt bij het nemen van een beslissing, wanneer er een keuze gemaakt moet worden tussen iets dat zeker is en iets dat een hoge waarschijnlijkheid heeft. Het verschijnsel is een onderdeel van de vooruitzichttheorie. Het zekerheidseffect is een van de verbeteringen van de vooruitzichttheorie in vergelijking met de klassieke verwachtenutshypothese.
Mensen hebben de neiging om hun keuze niet te maken op basis van logica of statistiek, maar op basis van intuïtie. Neemt de kans op een gebeurtenis toe van 95% naar 100% (van zeer waarschijnlijk tot zeker), dan wordt daar meer waarde aan gehecht dan wanneer de kans toeneemt van 50% naar 55% (van mogelijk naar een heel klein beetje meer mogelijk). Dit komt doordat mensen geneigd zijn om risico's te vermijden als het gaat om winst maken, en om risico's op te zoeken als het gaat om verliezen. Het verschil tussen de kans op de gebeurtenis met een hoge waarschijnlijkheid en de kans op de zekere gebeurtenis wordt daarbij overgewaardeerd. Het zekerheidseffect is daarmee een cognitieve vervorming bij het nemen van een beslissing onder onzekerheid.
Twee voorbeelden ter illustratie:
- Bij potentiële winst is men geneigd om risico's te mijden. Men kiest eerder voor een kleinere winst als die zeker is, dan de káns hebben op een grotere winst.[1]
- Bij potentieel verlies is men echter geneigd om grotere risico's te nemen. Als men nog hoop ziet, loopt men liever het risico om de problemen nog groter te maken, dan om een verlies te accepteren.
- ↑ Pierre Huylenbroeck, 'Prospect Theory' van Daniel Kahneman en Amos Tversky (1979). Tijd.be (30 augustus 2006).