Roy Orbison

Roy Orbison
Orbison i 1965
Fødd	23. april 1936(1936-04-23)
Fødestad	Vernon i Texas i USA
Død	6. desember 1988 (52 år)
Dødsstad	Hendersonville i Tennessee i USA
Fødenamn	Roy Kelton Orbison
Alias	The Big O
Opphav	USA
Aktiv	1953–1988
Sjanger	Rock and roll, rock, rockabilly, country, pop
Instrument	vokal, gitar, munnspel
Kjende instrument	Gibson ES-335
Stemmetype	Barytenor
Tilknytte artistar	Traveling Wilburys, Teen Kings, The Wink Westerners, Class of '55
Plateselskap	Sun, RCA, Monument, MGM, London, Mercury/PolyGram, Asylum, Virgin
Verka som	Songar-låtskrivar
Gift med	Barbara Orbison
Born	Roy Orbison jr., Alex Orbison
Prisar	Grammy Lifetime Achievement Award, Rock and Roll Hall of Fame, stjerne på Hollywood Walk of Fame

Roy Kelton Orbison (23. april 1936–6. desember 1988), òg kjend under kallenamnet The Big O, var ein USA-amerikansk songar-låtskrivar, mest kjend for solbrillene, den særeigne, mektige røysta, komplekse songar og mørke, kjenslerike balladar. Orbison voks opp i Texas og byrja å syngje i rockabilly/country and western-band på skulen, før han fekk kontrakt med Sun Records i Memphis. Den største suksessen hans fekk han med Monument Records mellom 1960 og 1964, då 22 av songane hans gjekk inn på topp 40 i Billboard, inkludert «Only the Lonely», «Crying» og «Oh, Pretty Woman». Karrieren hans stagnerte i 1970-åra, men vart vekt til live att då fleire av songane hans vart spelte inn på ny av andre artistar, i tillegg at songen «In Dreams» vart nytta av David Lynch i filmen Blue Velvet (1986).

I 1988 vart han med i supergruppa Traveling Wilburys med George Harrison, Bob Dylan, Tom Petty og Jeff Lynne og han gav ut eit nytt soloalbum. Han døydde av hjarteinfarkt i desember det året, på topp i den nye popularitetsbølgja han fekk oppleve på tampen av livet. Livet hans var prega av tragediar, inkludert dødsfalla til den første kona hans og dei to eldste sønene i forskjellige ulukker.

Røysta til Orbison låg i området mellom baryton og tenor, og musikkforskarar meiner han hadde ei rekkjevidd på tre eller fire oktavar.^[1] Kombinasjonen av den mektige, lidenskaplege stemma til Orbison, dei komplekse musikalske arrangementa gjorde at mange musikkjournalistar kalla musikken hans opera-aktig og gav han tilnamnet «the Caruso of Rock».^{[2][a 1]} Både Elvis Presley, Tom Petty og Bob Dylan har sagt at stemma hans var den flottaste og mest særeigne dei hadde høyrt.^[3] Dei fleste mannlege rock and roll-artistane i 1950- og 1960-åra hadde ein utfordrande maskulinitet, medan mange songane til Orbison synte ein roleg og desperat sårbarheit. Han var kjend for å stå heilt i ro og aleine når han heldt konsertar og for å gå med svarte klede og mørke solbriller, noko som gav han ein aura av mystikk.

Orbison vart med i den andre gruppa som vart innlemma i Rock and Roll Hall of Fame i 1987, og talen hans vart halde av Bruce Springsteen. Same året vart han innlemma i Nashville Songwriters Hall of Fame og Songwriters Hall of Fame to år seinare. Rolling Stone plasserte Orbison på 37. plassen på lista si over dei største artistane gjennom tiden, og 13. plassen på lista deira over dei 100 beste songarane.^[4] I 2002 plasserte magasinet Billboard Orbison på 74. plassen på lista si over dei 600 beste plateartistane.^[5] I 2014 vart Orbison innlemma i America's Pop Music Hall of Fame.

1. ↑ O'Grady, Terence J. (February 2000). «Orbison, Roy", American National Biography Online. Henta 18. februar 2015
2. ↑ Amburn, p. 97.
3. ↑ Amburn, s. 175, 193.
4. ↑ 100 Greatest Singers of All Time: Roy Orbison^{[daud lenkje]}, Rolling Stone website (2009). Henta 19. februar 2015.
5. ↑ Whitburn (2002), p. 524.

Referansefeil: <ref>-merke finst for gruppenamnet «a», men inkje samsvarande <references group="a"/>-merke vart funne