Back Vulkaan Afrikaans Vulkan ALS እሳተ ገሞራ Amharic Volcán AN Fȳrbeorg ANG Vọlikano ANN ज्वालामुखी ANP بركان Arabic بركان (جيولوجيا) ARY بركان ARZ
Un volcan es un relèu terrèstre, sosmarin o extraterrèstre format a la seguida de l'ejeccion e de l'empilament de materials eissits dau mantèu (sota la forma de lavas, cendres, etc). L'acumulacion pòu aténher de miliers de mètres d'espessor formant de montanhas o d'illas. La natura dei materiaus, lo tipe d'erupcion, lor frequéncia e l'orogenèsi donan ai volcans de formas variadas, mai prenon en generau l'aspèct d'una montanha conica coronada per un cratèr o una caldera. Lo luòc principau de sortida dei materiaus pendent una erupcion es situat pus sovent au suc del volcan, ont desboca la chaminèia volcanica, mai arriba que de doberturas lateralas aparescan sus lei pendas o a la basa dau volcan.
Dos grands tipes de volcans existisson sus Tèrra :
- lei « volcans roges » deis erupcions efusivas relativament suavas e qu'emeton de lavas coladissas. Son lei volcans de « ponch caud » e lei volcans, generalament sosmarins, dei dorsalas.
- lei « volcans gris » deis erupcions explosivas e qu'emeton de lavas pastosas e de cendres sota la forma de flux piroclastics (o coladas piroclasticas) e de plumachos volcanics. Son mai que mai associats au fenomèn de subduccion (per exemple lei volcans de la « cencha de fuòc del Pacific »).
Se compta aperaquí 1500 volcans terrèstres actius qu'una seissantena son en erupcion per an[1]. Lei volcans sosmarins son ben pus nombrós mai mau coneguts.
Lo volcanisme es l'ensems dei fenomèns associats ai volcans e a la preséncia de magma. La vulcanologia es la sciéncia de l'estudi, de l'observacion e de la prevencion dei riscs volcanics.