Acritarcha

Acritarcha, akritarchy, akrytarchy – grupa bardzo drobnych (zwykle 0,01–0,5 mm), jednokomórkowych skamieniałości, o ścianach zbudowanych z substancji organicznej i nieustalonej przynależności systematycznej^[1]. R. Buick jako element definicji podaje, ze muszą mieć minimum 50 mikrometrów (0,05 mm)^[2], według M. Jachowicz akritarchy mają maksymalnie 5 mm^[3].

Nazwa tej grupy skamieniałości wywodzi się od greckich wyrazów acritos – ‛niejasny’ oraz archae – ‛pochodzenie’. Nadana została w 1963 przez W.R. Evitta celem wyodrębnienia mikroskamieniałości o niejasnym stanowisku systematycznym. Acritarchy są zazwyczaj uważane za grupę sztuczną, zawierającą cysty glonów różnych grup. Większość taksonów akritarch wiąże się z glonami spokrewnionymi z bruzdnicami, niewielką część z prazynofitami, są też formy bardziej enigmatyczne oraz zaliczane do zarodników roślinnych^[3]. Formy archaiczne mogą reprezentować sinice lub jednokomórkowe eukarionty^[2].

Akritarchy mają bardzo różne kształty (z reguły kuliste lub owalne) i rzeźbę powierzchni oraz liczbę i kształt wyrostków. Wraz z wielkością i formą otwarcia (szczeliny, przez którą wydostawał się z cysty organizm) są to cechy diagnostyczne (morfotypów) taksonów akritarch^[3].