Back Kremetart Afrikaans تبلدي Arabic تبلدى ARZ Adansonia AST Adansoniya Azerbaijani آدانسونی AZB Баобаб Bulgarian বাওবাব Bengali/Bangla Baobab Breton Baobab BS
 Baobab afrykański | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
baobab |
| Nazwa systematyczna | |
| Adansonia L. 1753 Sp.Pl.2:1190, 1753[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
A. digitata Linnaeus[3] | |
Baobab, palczara (Adansonia L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Obejmuje 8 gatunków[4][5]. Sześć gatunków z tego rodzaju to endemity Madagaskaru. Jeden – baobab afrykański A. digitata rośnie w Afryce kontynentalnej z wyjątkiem jej północnych i południowych krańców. Także jeden gatunek – baobab australijski – występuje w północno-zachodniej Australii[5][4]. Drzewa o olbrzymich pniach gromadzących wodę (jedno drzewo może zmagazynować w pniu wodę w ilości 120 tys. l[6]) i zrzucające liście w czasie zimowej suszy[7]. Są charakterystyczne dla sawann[8], ich kwiaty otwierają się o zmierzchu i zapylane są przez nietoperze (zwłaszcza baobab afrykański), ptaki (miodojady są głównym zapylaczem baobabu australijskiego), galagowate i lemurowate (te ostatnie zwłaszcza w przypadku baobabu Grandidiera), ale też owady. Do zwierząt przyczyniających się do rozsiewania się tych drzew należą słonie i pawiany, poza tym nasiona rozprzestrzeniane są przez wodę[5].
Drzewa te są wszechstronnie wykorzystywane, przy czym akurat ich drewno, mimo ogromnej miąższości ma niewielkie znaczenie – jest miękkie, gąbczaste[7] i ulega szybkiemu rozkładowi[8]. Z tego powodu niebezpiecznie jest przebywać w sąsiedztwie obumarłych drzew – łatwo można wpaść w puste przestrzenie powstające po szybko rozkładanych korzeniach[8]. Pnie baobabu australijskiego są ważnym źródłem wody dla Aborygenów i ptaków[5]. Ogromne pnie po wydrążeniu lub suche bywają wykorzystywane jako domostwa, spichlerze, zbiorniki wody lub grobowce[7]. Z łyka baobabu afrykańskiego wytwarza się liny, sieci rybackie i tkaniny[8][7]. Jadalne są młode liście spożywane jak warzywo (bogate w witaminę C), korzenie siewek, owoce i nasiona. Z tych ostatnich wyrabia się olej. Słodki miąższ owoców ma smak cytrynowy i służy do wyrobu orzeźwiających napojów[8][7]. Drzewa te są także wszechstronnie wykorzystywane w lecznictwie[7]. Z kory uzyskuje się alkaloid adansoninę wykorzystywany jako odtrutka dla toksyn z roślin z rodzaju Strophantus, którymi truje się strzały[8].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieruggieroBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieapwebBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Adansonia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-01-27].
- ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiepowBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 14, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ The Baobab tree in Senegal. [dostęp 2008-10-01].
- ↑ a b c d e f Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 62. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e f Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 143-144. ISBN 83-7079-779-2.