Barok sycylijski

Barok sycylijski – specyficzna odmiana architektury barokowej spotykana na Sycylii w XVII i XVIII wieku. Styl ten z jednej strony ma cechy charakterystyczne baroku, takie jak przesyt krzywizn i ornamentów, z drugiej strony wyróżnia się na tle ówczesnej architektury europejskiej wykorzystaniem masek czy uśmiechniętych aniołków (puttów) i generalnie dynamizmem niespotykanym nigdzie indziej. Do niedawna był mało zbadany, mało uznany i rzadko doceniany, mimo badań, prowadzonych przez Anthony’ego Blunta w latach 60. XX wieku Ten typ baroku nadaje architekturze Sycylii wyraźną własną charakterystykę.

Barok sycylijski powstał na skutek potężnego lokalnego trzęsienia ziemi w 1693 roku, które spowodowało konieczność odbudowy wielu budynków. Przed tą datą styl barokowy był niemal niezauważalny na wyspie i reprezentował w zasadzie styl mieszany i naiwny, który czerpał więcej z dziedzictwa architektonicznego wyspy, niż z dzieł wielkich architektów baroku rzymskiego. Trzęsienie ziemi dało młodym architektom sycylijskim, z których wielu wykształciło się w Rzymie, idealny teren do wzniesienia budynków w bardziej wyrafinowanym stylu barokowym, modnym we Włoszech kontynentalnych. Ich dzieła, pełne innowacji stylistycznych, inspirowały innych miejscowych architektów, którzy w końcu wypracowali wspólną metodę: od 1730 roku nowe budowle na Sycylii były nadzorowane przez rodowitych architektów, doskonale zorientowanych w baroku do tego stopnia, że wypracowali własną szczególną i ograniczoną terytorialnie interpretację tego stylu. Od lat 80. XVIII wieku barok sycylijski popadł w zapomnienie, wyparty przez nowy modny styl – neoklasycyzm.

Barok sycylijski, tak bogaty w ornamenty i dekoracje, wiernie odzwierciedla społeczną historię wyspy w tamtej epoce i symbolizuje schyłek całej kasty szlacheckich mecenasów sztuki, którzy wówczas tracili znaczenie. Zjawisko schyłkowego baroku sycylijskiego trwało zaledwie pół wieku, lecz dało architekturze wyspy własną tożsamość, trwającą do dzisiaj.