Buru (lud)

Buru

geb fuka, geb fuk Buru, geb emliar

Członkowie społeczności w stroju ludowym
Populacja	35 tys.
Miejsce zamieszkania	Indonezja (wyspa Buru)
Język	buru, malajski amboński, indonezyjski
Religia	chrześcijaństwo (protestantyzm), islam, wierzenia tradycyjne
Grupa	ludy austronezyjskie, Molukańczycy, Indonezyjczycy
Pokrewne	Lisela (Buru Północni), Kayeli, Ambelau

Buru – grupa etniczna zamieszkująca wyspę Buru, w archipelagu Moluków we wschodniej Indonezji. Ich populacja wynosi 35 tys. osób^[1]. Sami określają się różnymi nazwami: geb fuka – „ludność górska”^[2][3], geb fuk Buru – „ludność góry/wyspy Buru”^[3], geb emliar – „ludzie ziemi”^[1][4].

Posługują się własnym językiem buru^[1] z wielkiej rodziny austronezyjskiej^[5]. W użyciu są także języki malajski amboński i indonezyjski. Język buru wykazuje znaczne rozdrobnienie dialektalne^[5][6] . Wyspa Buru, zwłaszcza w rejonie nadbrzeżnym, zamieszkiwana jest także przez ludność napływową (Galela, Sula^[7], Buton, Jawajczycy^[8]). W niektórych częściach wyspy ludność Buru stanowi mniejszość i wchodzi w interakcje z różnymi grupami etnicznymi. Na tych obszarach rodzimy język został w dużym stopniu wyparty przez malajski amboński^[9].

Mieszkańcy Buru wyznają protestantyzm lub islam w odmianie sunnickiej^[1]. Etniczna ludność Buru przeważnie deklaruje przynależność do chrześcijaństwa, a ludność napływowa (m.in. Sula i Buton na wybrzeżach północnym i zachodnim) to w dużej mierze muzułmanie^[10]. We wnętrzu wyspy odnotowano obecność wierzeń tradycyjnych^[1][11]. Rodzime wierzenia Buru obejmują kulty duchów i przodków^[7]. Historycznie islam rozprzestrzeniał się z powodu dominacji Sułtanatu Ternate na Molukach^[7]. Niemniej rdzenni mieszkańcy wnętrza wyspy prawie w zupełności oparli się wpływom Ternate^[12].

Dzielą się na szereg grup regionalnych i dialektalnych, w tym Wae Sama, Masarete, Rana i Fogi^[13]. Północna grupa Lisela jest stosunkowo odrębna pod względem cech językowych^[14][15]. Wiele osób z ludu Buru (zwłaszcza Masarete) zamieszkuje również miasto Ambon, Dżakartę, a także Holandię. Ludność Masarete została najsilniej poddana wpływom chrześcijaństwa i edukacji^[11]. W środowiskach mieszanych wśród etnicznej ludności Buru przyjął się islam^[16]. Muzułmańscy Buru zamieszkują obszar nadbrzeżny, od północnych i wschodnich wybrzeży wyspy, aż po rejon zatoki Namrole na południu^[17]. Ludność Buru rzutowała na etnogenezę ludu Kayeli^[18][19].

Do tradycyjnych zajęć Buru należą: rolnictwo tropikalne (ryż, proso, maniok, bataty), łowiectwo (dziki, jelenie, kuskusy), hodowla psów i kur. Od XIX do XX w. byli zaangażowani w produkcję olejku kajeputowego i kopry^[1]. Istotną rolę odgrywa sago^[20]. Podstawę organizacji społecznej w górach tworzy lokalizowany ród patrylinearny (fena), na wybrzeżu – społeczność sąsiedzka (negri)^[1]. Funkcjonuje system klanów i egzogamia, czyli zwyczaj zawierania małżeństw poza własnym klanem^[7][20]. Małżeństwo ma charakter patrylokalny^[7].