Cefalodium

Cefalodium (l. mn. cefalodia, łac. cephalodium) – niewielkie struktury zawierające sinice, występujące u niektórych gatunków porostów.

Cefalodia mogą występować wewnątrz plechy lub na jej powierzchni^[1]. Cefalodia występujące na powierzchni plechy mają postać niewielkich wybrzuszeń, w których sinice oplecione są strzępkami grzybni. Najczęściej występują sinice z rodzaju trzęsidło (Nostoc)^[2]. Sinice pełnią w porostach rolę fotobionta, mają bowiem zdolność wiązania wolnego azotu z powietrza^[3].

U większości gatunków porostów fotobiontami są zielenice, u około 10% sinice, a tylko u 2–4% zarówno zielenice, jak i sinice^[3]. U gatunków porostów, u których występują wyłącznie sinice, nie tworzą one odrębnych cefalodiów, lecz rozproszone są w całej plesze porostu. Cefalodia występują tylko u tych gatunków porostów, u których jako fotobionty występują również glony z grupy zielenic^[4]. Dzięki zdolności wiązania azotu z powietrza, porosty zawierające sinice mogą przetrwać na podłożach ubogich w azot. W rezultacie często należą do pierwszych kolonizatorów nagich skał i gleby^[4]. Porosty zawierające sinice należą do głównych źródeł związanego azotu w niektórych ekosystemach, np. w górskich lasach tropikalnych^[5].

Czasami cefalodia uważa się za autonomiczne organizmy porostowe pasożytujące na innych porostach^[6]. Do nawiązania kontaktu między grzybem a sinicą dochodzi przypadkowo. Wiele gatunków sinic rozwija się epifitycznie w środowisku, w którym może stykać się z górną lub dolną powierzchnią porostu.Jeśli gatunek sinic jest zgodny z grzybowym partnerem porostu, strzępki grzyba będą rosły w kierunku sinic i ostatecznie obrastają go^[7].