Cyklon Idai

Cyklon Idai

Cyklon 3. kategorii w skali Saffira-Simpsona
Cyklon Idai zbliżający się do Mozambiku (14 marca: niedługo po osiągnięciu szczytowego nasilenia cyklonu)
Typ	Cyklon tropikalny
Początek	4 marca 2019
Koniec	21 marca 2019
Najwyższa prędkość wiatru	205 km/h
Najniższe ciśnienie	940 hPa
Ofiary śmiertelne	1007 osób
Straty materialne	≥ 1 mld [[|USD]]
Dotknięte kraje	Mozambik,  Malawi,  Madagaskar,  Zimbabwe
Mapa przedstawiająca drogę i intensywność nawałnicy (zgodnie ze skalą Saffira-Simpsona)
Multimedia w Wikimedia Commons

Cyklon Idai – cyklon tropikalny, który w marcu 2019 roku nawiedził południowo-wschodnią Afrykę. Był jednym z najtragiczniejszych w skutkach (spośród odnotowanych) tego typu zjawisk atmosferycznych w Afryce i całej półkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia w Mozambiku, Zimbabwe i Malawi, czego efektem było ponad 1000 ofiar śmiertelnych i tysiące osób zaginionych^[1]. Idai był drugim najbardziej śmiertelnym cyklonem tropikalnym, który odnotowano w południowo-zachodnim basenie Oceanu Indyjskiego; 1. w tym zestawieniu pozostał cyklon na Mauritiusie z 1892 roku. Na południowej półkuli żywioł zajmował (stan na marzec 2019 r.) 3. miejsce w klasyfikacji najbardziej śmiertelnych cyklonów tropikalnych, które zostały odnotowane, za wspomnianym maurytyjskim cyklonem (1892) i cyklonem Flores, który nawiedził indonezyjską wyspę Flores w 1973 roku^[2][3].

Idai był dziesiątym sztormem, któremu nadano nazwę, i siódmym intensywnym cyklonem tropikalnym w sezonie cyklonowym 2018/2019 w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego. Idai powstał z depresji tropikalnej, która 4 marca pojawiła się u wschodniego wybrzeża Mozambiku. Tego samego dnia sztorm, Tropical Depression 11, dotarł do brzegu Mozambiku i wędrując nad lądem, pozostał cyklonem tropikalnym. 9 marca niż pojawił się ponownie nad kanałem Mozambickim; następnego dnia umocnił się i przeobraził w Moderate Tropical Storm Idai. Wówczas Idai rozpoczął okres szybkiej intensyfikacji, osiągając wstępną intensywność szczytową; 11 marca stał się intensywnym cyklonem tropikalnym z wiatrami ciągłymi o prędkości 175 km/h. W związku ze strukturalnymi zmianami, które zachodziły w wewnętrznym rdzeniu cyklonu, Idai zaczął słabnąć do cyklonu tropikalnego. Intensywność Idai pozostała w stagnacji przez około jedną dobę, zanim ponownie zaczął się nasilać. 14 marca Idai osiągnął swą szczytową intensywność z maksymalnymi wiatrami ciągłymi o prędkości 195 km/h i minimalnym centralnym ciśnieniem na poziomie 940 hPa. Kiedy Idai dotarł do wybrzeża Mozambiku, zaczął słabnąć, co było związane z mniej sprzyjającymi warunkami. 15 marca, będąc intensywnym tropikalnym cyklonem, Idai uderzył w wybrzeże w pobliżu miasta Beiry, w Mozambiku, a 16 marca osłabł, tworząc resztki niżu. Pozostałości Idai przez kolejny dzień powolnie przemieszczały się w głąb lądu, zanim 17 marca zmieniły kurs i skręciły na wschód. 19 marca resztki cyklonu pojawiły się ponownie nad kanałem Mozambickim, a 21 marca rozproszyły się^[4][5].

Idai przyniósł silne wiatry i spowodował wielkie powodzie na Madagaskarze, w Mozambiku, Malawi oraz Zimbabwe, które spowodowały śmierć 1007 osób: 602 w Mozambiku, 344 w Zimbabwe, 60 w Malawi oraz 1 na Madagaskarze; więcej niż 3 miliony innych zostało dotkniętych przez żywioł. Katastrofalne w skutkach szkody powstały w mieście Beira i w jego okolicy, w środkowo-wschodnim Mozambiku. Prezydent Mozambiku oznajmił, że podczas nawałnicy mogło zginąć ponad 1 tys. osób.^[6] Wraz z pojawieniem się cyklonu rozwinął się poważny kryzys humanitarny – na obszarze Mozambiku i Zimbabwe setki tysięcy osób potrzebowało nagle pilnej pomocy. W pierwszym z tych państw ratownicy zmuszeni byli pozwolić umrzeć części poszkodowanych, by uratować innych^[7]. Szkody w infrastrukturze spowodowane cyklonem Idai na obszarze Mozambiku, Zimbabwe, Madagaskaru oraz Malawi oszacowano na co najmniej 1 miliard USD (2019), co oznacza, że był to najbardziej kosztowny cyklon tropikalny w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego^[8].