Back سكر منقوص الأكسجين Arabic Дэзоксіцукры Byelorussian Дезокси захар Bulgarian Dezoksiribonukleozid BS Desoxisucre Catalan Desoxyzucker German Deoxy sugar English Desoxiazúcar Spanish Désoxyose French Deoksišećer Croatian
Deoksycukry, daw. dezoksycukry – klasa organicznych związków chemicznych, węglowodanów, w cząsteczkach których grupa hydroksylowa została zastąpiona atomem wodoru, tj. z ugrupowania C−O−H usunięty został atom tlenu −O− („oksy”), w efekcie czego pozostało ugrupowanie C−H[1]. Podobnie jak cukry, dzielą się na deoksyketozy i deoksyaldozy oraz wykazują czynność optyczną.
Porównanie struktur chemicznych (w projekcji Fischera) galaktozy i fukozy. Galaktoza ma w pozycji C6 grupę hydroksylową, natomiast w fukozie grupa ta została zastąpiona atomem wodoru
Nazwy deoksycukrów tworzy się przez dodanie do nazwy cukru przedrostka „deoksy” wraz z lokantem określającym pozycję usuniętego atomu tlenu, np. 2-deoksyryboza. IUPAC uznaje za akceptowane trzy nazwy własne deoksycukrów[1]:
- fukoza (ściślej: α-L-fukoza) – 6-deoksy-α-L-galaktoza
- chinowoza (ściślej: β-D-chinowoza) – 6-deoksy-β-D-glukoza
- ramnoza (ściślej: L-ramnoza) – 6-deoksy-L-mannoza
- ↑ a b Deoksycukry, [w:] Henri A. Favre, Warren H. Powell, Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 5, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2023], s. 1282–1285.