Dinozauromorfy

Dinozauromorfy

Dinosauromorpha
Benton, 1985
Okres istnienia: trias–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 251.902/0 251.902/0
Dromomeron – przedstawiciel Lagerpetidae
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	archozaury
(bez rangi)	Ornithodira
(bez rangi)	dinozauromorfy
Podtaksony
Lagerpetidae Dinosauriformes
Systematyka w Wikispecies

Dinozauromorfy (Dinosauromorpha) – klad archozaurów obejmujący grupę Dinosauria i taksony blisko z nią spokrewnione. Bazalnymi dinozauromorfami są m.in. Marasuchus, przypuszczalnie tożsamy z nim Lagosuchus, Saltopus, Nyasasaurus (choć może być on dinozaurem^[1]) oraz bardziej zróżnicowane grupy Lagerpetidae i Silesauridae^[2]. Tropy odkryte w Stryczowicach w województwie świętokrzyskim, reprezentujące ichnorodzaj Prorotodactylus, sugerują, że bazalni przedstawiciele Dinosauromorpha żyli już we wczesnym oleneku^[3]. Przypisywanie tych tropów do dinozauromorfów (a nawet w ogóle do archozauromorfów) jest jednak dyskusyjne^[4]. Najstarsze pewne skamieniałości dinozauromorfów pochodzą ze środkowotriasowych złóż Manda w Tanzanii – znane są stamtąd m.in. Asilisaurus i Nyasasaurus. Są to jednak taksony stosunkowo zaawansowane, co sugeruje, że dinozauromorfy wyewoluowały jeszcze wcześniej^[1]. Najmłodsze dinozauromorfy niebędące dinozaurami znane są z noryku, choć niektóre retyckie skamieniałości również mogą należeć do tej grupy^[2][5]. Jedynymi żyjącymi dziś dinozauromorfami są ptaki.

Termin Dinosauromorpha został ukuty przez Michaela Bentona w 1985 roku^[6]. Jako nazwę kladu pierwszy zdefiniował go Paul Sereno, który w 1991 roku przedstawił definicję typu node-based, wedle której do Dinosauromorpha należą: ostatni wspólny przodek Lagerpeton chanarensis, Lagosuchus talampayensis, Pseudolagosuchus major oraz Dinosauria (w tym ptaków) i wszyscy jego potomkowie. W tym samym artykule Sereno stwierdził jednak, że nazwa Dinosauromorpha odnosi się do kladu obejmującego przedstawicieli Ornithodira bliżej spokrewnionych z dinozaurami niż z pterozaurami^[7]. Odmienną definicję Sereno przedstawił w 2005 roku – według niej Dinosauromorpha to grupa obejmująca Passer domesticus i wszystkie gatunki bliżej spokrewnione z nim, niż z Pterodactylus antiquus, Ornithosuchus woodwardi lub Crocodylus niloticus^[8]. Jeśli pterozaury nie byłyby blisko spokrewnione z dinozaurami – co postulowali niektórzy autorzy^[6][9] – nowa definicja pozostałaby poprawna, określając także relacje z Crurotarsi; w takim wypadku Dinosauromorpha byłoby starszym synonimem Avemetatarsalia.

Uproszczony kladogram dinozauromorfów według Nesbitta i in. (2013)^[1], w którym Nyasasaurus nie należy do Dinosauria