Back Zimbabwiese dollar Afrikaans دولار زيمبابوي Arabic دولار زيمبابوى ARZ Dólar zimbabuanu AST Долар Зімбабвэ Byelorussian Зымбабвійскі даляр BE-X-OLD Зимбабвийски долар Bulgarian জিম্বাবুয়ান ডলার BPY Zimbabveanski dolar BS Dòlar zimbabuès Catalan
 Czeki na okaziciela z czasów hiperinflacji w 2008 | |
| Kod ISO 4217 |
ZWR |
|---|---|
| Symbol |
$ |
| Państwo | |
| Bank centralny |
Reserve Bank of Zimbabwe |
| Poziom inflacji |
231 000 000% w 2008[1] |
| Podział |
1 dolar = 100 centów |
| Banknoty |
1, 5, 10, 20, 50, 100, 500 dolarów |
| Monety |
brak |
Dolar Zimbabwe – dawna jednostka walutowa Zimbabwe używana w latach 1980–2015 i 2019–2024. Kod walutowy według ISO 4217: ZWD. 1 dolar = 100 centów. Nowy kod waluty od około 30 lipca 2008 r., to: ZWR, przelicznik 1.
W 2019 Zimbabwe reaktywowało dolara zimbabweńskiego, z kodem ZWL.
Kryzys waluty rozpoczął się po 2000 roku, gdy rząd Zimbabwe podjął działania w celu siłowego przejęcia od Białych majątków ziemskich celem rozdania ich Czarnym, co doprowadziło do załamania eksportu płodów rolnych[2].
W 2006 r. przeprowadzono denominację o trzy rzędy wielkości (1 000 do 1). Prócz zwykłych banknotów znajdowały się w obiegu czeki na okaziciela (Bearer Cheque) wydawane na okres 1 roku przeznaczone wyłącznie dla zagranicznych turystów.
Ze względu na hiperinflację (w 2008 r. wynoszącą 231 milionów % w skali rocznej według oficjalnych źródeł[1], a 89 tryliardów (89×1021) procent według HHIZ[3]) kolejne nominały banknotów traciły swoją jakąkolwiek wartość i były zastępowane nominałami wyższymi, np. w połowie maja 2008 r. 1 dolar amerykański wart był 250 000 000 dolarów Zimbabwe, a do obiegu wprowadzono banknot o nominale 500 000 000 dolarów, pod koniec czerwca według kursu banku centralnego 1 dolar amerykański wart był ponad 10 000 000 000 dolarów Zimbabwe, a według kursu rynkowego 40 000 000 000 dolarów Zimbabwe (ówczesny banknot o najwyższym nominale) wart był ok. 3 polskich groszy; pod koniec lipca do obiegu wszedł banknot 100 miliardów dolarów Zimbabwe (31 lipca według kursu oficjalnego za dolara amerykańskiego płacono niemal 70 mld dolarów Zimbabwe, a według kursu rynkowego 510 mld).
1 sierpnia 2008 r. przeprowadzono denominację w stosunku 10 000 000 000:1, aby ograniczyć skutki hiperinflacji[4]. Wprowadzono banknoty o wartości od 1 do 500 dolarów. Ze względu na brak realnych działań mających na celu polepszenie sytuacji gospodarczej hiperinflacja trwała nadal. Dalsze nominały pojawiały się odpowiednio:
| Data | Nominał | Źródło |
|---|---|---|
| 17 IX 2008 | 1 000$ | |
| 29 IX 2008 | 10 000$ | |
| 29 IX 2008 | 20 000$ | |
| 13 X 2008 | 50 000$ | |
| 5 XI 2008 | 100 000$ | |
| 5 XI 2008 | 500 000$ | |
| 5 XI 2008 | 1 000 000$ | |
| 2 XII 2008 | 10 000 000$ | |
| 4 XII 2008 | 50 000 000$ | |
| 4 XII 2008 | 100 000 000$ | |
| 12 XII 2008 | 200 000 000$ | |
| 12 XII 2008 | 500 000 000$ | |
| 19 XII 2008 | 1 000 000 000$ | |
| 19 XII 2008 | 5 000 000 000$ | |
| 19 XII 2008 | 10 000 000 000$ | [5] |
| 12 I 2009 | 20 000 000 000$ | |
| 12 I 2009 | 50 000 000 000$ | [6] |
| 16 I 2009 | 10 000 000 000 000$ | [7] |
| 16 I 2009 | 20 000 000 000 000$ | |
| 16 I 2009 | 50 000 000 000 000$ | |
| 16 I 2009 | 100 000 000 000 000$ | [8] |
2 lutego 2009 r. dokonano kolejnej denominacji, tym razem w stosunku 1 000 000 000 000:1. Wprowadzono wówczas do obiegu banknoty o nominałach: $1, $5, $10, $20, $50, $100, $500.
Od 2009 roku faktycznym środkiem płatniczym w Zimbabwe był dolar amerykański[9][10], ale nie powstrzymało to gwałtownego wzrostu inflacji, gdyż z powodu braku dolarów amerykańskich zaczęto emitować bony wymienialne na dolara. Oficjalnie bony były wymienialne w stosunku 1:1, jednak ich rynkowa wartość zaczęła szybko rosnąć[11]. W efekcie od 15 czerwca do 30 września 2015 roku Zimbabwe przeprowadziło operację wycofania z użycia wszystkich miejscowych środków płatniczych, które po tym dniu przestały być legalnym środkiem płatniczym[9][10] i zostały oficjalnie zastąpione ośmioma walutami obcymi[12]. W 2019 r. ogłoszono zakaz obrotu walutami zagranicznymi i wprowadzono na powrót do obiegu dolara zimbabweńskiego[13], który pozostał w obiegu do 2024 r., gdy wprowadzono do obiegu opartą na złocie walutę o nazwie Zimbabwe Gold[14].
- ↑ a b Zimbabwe inflation rockets higher. BBC NEWS.
- ↑ Jerin Mathew: Zimbabwe to give $1 for Z$35 quadrillion in exchange rate as nation phases out local currency. [w:] International Business Times [on-line]. IBTimes Co., Ltd., 2015-06-12. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
- ↑ Zimbabwe Inflation.
- ↑ „Zimbabwe: Denominacja o 10 zer zimbabweńskiego dolara” w portalu Gazeta.pl.
- ↑ Crisis-hit Zimbabwe unveils 10 billion dollar note. africa.reuters.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-24)]..
- ↑ Zimbabwe introduces $50 billion note - CNN.com [online], edition.cnn.com [dostęp 2022-12-09].
- ↑ The Reserve Bank of Zimbabwe has introduced a new family of trillion-dollar banknotes. herald.co.zw. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-18)]..
- ↑ Banknot o nominale 100 trylionów dolarów wprowadzony w Zimbabwe [online], gazetapl [dostęp 2022-12-09] (pol.).
- ↑ a b Tyler Durden: Zimbabwe Demonetizes: Offers US$5 Per 175 Quadrillion Zim Dollars. ZeroHedge.com/ABC Media, LTD, 2015-06-11. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
- ↑ a b Druga pod względem głębokości denominacja w historii świata. [w:] Puls Biznesu [on-line]. Bonnier, 2015-06-12. [dostęp 2015-06-16]. (pol.).
- ↑ Robert Stefanicki, Zimbabwe przestało się bać - korespondencja z Harare, „wyborcza.pl”, 23 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-23] (pol.).
- ↑ Zimbabwe's multi-currency confusion. BBC.com, 2014-02-06. [dostęp 2022-11-29]. (ang.).
- ↑ Robert Stefanicki, Zimbabwe w kryzysie. Prąd jest tylko w nocy, a śniadanie to luksus [online], wyborcza.pl, 31 lipca 2019 [dostęp 2019-07-31] (pol.).
- ↑ Wprowadzili nową walutę. Mieszkańcy mają 21 dni na wymianę [online], biznes.interia.pl [dostęp 2024-04-07] (pol.).