Dyscyplina wojskowa

Dyscyplina wojskowa (łac. disciplina „uczenie się”) – ścisłe podporządkowanie się każdego żołnierza zasadom postępowania określonym w regulaminach i innych przepisach wojskowych oraz rozkazom i poleceniom przełożonych, a w sytuacjach szczególnych przewidzianych w regulaminach (i innych przepisach prawa) – także starszych. Charakter układów personalnych w siłach zbrojnych opiera się przede wszystkim na hierarchicznej drabinie stopni wojskowych i pełnieniu ściśle określonych funkcji oraz wypełnianiu zadań, które pozwalają na traktowanie ich, z socjologicznego punktu widzenia, jako pewnej społeczności wyodrębnionej spośród wszystkich obywateli kraju, mającej własne niektóre prawa i obowiązki oraz jednocześnie funkcjonującej na podstawie szczególnych form współżycia między ludźmi^[1].

Dyscyplina wojskowa zobowiązuje żołnierza do przestrzegania przepisów prawa dotyczących służby wojskowej lub innych przepisów prawa przewidujących odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach i w trybie określonych w ustawie oraz do wykonywania rozkazów i decyzji wydanych w sprawach służbowych^[2]. Służba wojskowa jest specyficznym rodzajem służby publicznej. Karność wojskowa, jako szczególna forma rygoru i porządku, wyodrębnia dyscyplinę wojskową z dyscypliny ogólnospołecznej. Specyfika ta podyktowana jest przede wszystkim względami obronności kraju i potrzebą sprawności organizacyjnej wojska^[3].

Wojsko, jako instytucja wymaga ładu wewnętrznego, przestrzegania porządku, ścisłego respektowania zasad i norm oraz sprawnego wykonywania rozkazów i decyzji. Zostaje to osiągnięte m.in. w wyniku oddziaływania wychowawczego, podporządkowania, karności, a także posłuchu podwładnych prawu oraz normom życia służbowego. Utrzymanie należytego poziomu dyscypliny wojskowej jest ważnym elementem procesu kierowania i dowodzenia oraz czynnikiem wpływającym na morale i jakość realizowanych zadań, a także zdolność bojową wojska^[4]. Dowodzenie i kierowanie działalnością w służbie wojskowej jest złożonym procesem społecznego współżycia ludzi, które obejmuje m.in. przygotowanie i prowadzenie działań bojowych, szkolenie oraz wychowanie żołnierzy, jak również samo administrowanie wojskiem^[5].

Przestrzeganie dyscypliny wojskowej przez żołnierzy wiąże się m.in. z przestrzeganiem sposobu odbywania czynnej służby wojskowej oraz obowiązków żołnierzy określonych w rozkazach i decyzjach wydanych w sprawach służbowych o charakterze ogólnym jak i z przestrzeganiem rozkazów sensu stricto, tj. poleceń określonego działania lub zaniechania wydanych służbowo przez przełożonych lub uprawnionych żołnierzy starszych stopniem^[6].

Uprzednio obowiązujące w Wojsku Polskim przepisy:

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 sierpnia 1925 r. w sprawie wojskowych przepisów dyscyplinarnych^[7]
• Dekret z 7 sierpnia 1939 r. Przepisy dyscyplinarne dla Sił Zbrojnych^[8]
• Dekret z 26 czerwca 1945 r. Wojskowe przepisy dyscyplinarne^[9]
• Ustawa z 18 stycznia 1951 r. o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej^[10]
• Ustawa z 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej^[11]
• Ustawa z 4 września 1997 r. o dyscyplinie wojskowej^[12]
• Ustawa z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej^[13].