EDSAC

EDSAC (akronim od ang. Electronic Delay Storage Automatic Calculator) – komputer oparty na architekturze von Neumanna, skonstruowany przez zespół Maurice'a Wilkesa z University of Cambridge Mathematical Laboratory, na którym pierwszy program uruchomiono 6 maja 1949 r.

Pierwszym komputerem wykonującym zapisany program był Small-Scale Experimental Machine, ale EDSAC był pierwszą maszyną wykorzystywaną w praktyce – wykonywano na nim badania uniwersyteckie. Wykorzystywano w nim pamięć na rtęciowych liniach opóźniających (pamięć dynamiczną) i lampy próżniowe dla układów logicznych. W 1953 r. David Wheeler zaprojektował rejestr indeksowy, jako rozszerzenie oryginalnej konstrukcji EDSAC.

Projekt był wspierany przez brytyjską firmę J. Lyons & Co. Ltd., która otrzymała później wyróżnienie za pierwszy wykorzystywany komercyjnie komputer LEO I oparty na projekcie EDSAC. Na organizacji EDSAC wzorował się również Romuald Marczyński budując komputer EMAL.

W 2011 National Museum of Computing rozpoczęło prace nad zbudowaniem działającej repliki komputera EDSAC^[1][2]. W stulecie urodzin zmarłego sir Maurice'a Wilkesa, w 2013, muzeum zaprezentowało dla gości kilka działających podstawowych elementów komputera^[3]. Na początku 2014 rozpoczęto instalację wystawy rekonstruowanego EDSACa^[4], która została oficjalnie otwarta w listopadzie tego samego roku^[2][5]. Pod koniec 2018 niektóre z podsystemów komputera działały nieprzerwanie przez okres miliona cykli (20 minut)^[6]. Najważniejsze z nich to:

• główna jednostka sterująca (main control unit, pobranie i wykonanie instrukcji)
• dostęp do pamięci (memory access, układ koincydencyjny [coincidence unit] i recyrkulacja linii opóźniającej [delay line recirculation])
• układy dekodowania i kodowania rozkazów (order decoding and recoding circuits)
• jednostka arytmetyczno-logiczna (arithmetic and logic unit)
• generowanie impulsów zegara i liczby (clock and digit pulse generation).