Estetyka muzyczna

Estetyka muzyczna – dział estetyki ogólnej poświęcony muzyce^[1]; filozofia muzyki^[2]. Uprawiana przez filozofów, teoretyków muzyki^[1] oraz praktyków^[2]. Jej centralnym zagadnieniem jest stosunek muzyki do rzeczywistości^[2] – swoista relacja, w której materiał muzyczny nie występuje w przyrodzie, lecz jest tworem człowieka^[3].

Głównymi problemami, które podejmuje są zagadnienia:

• istoty muzyki^[1],
• funkcji muzyki w społeczeństwie i stosunku wartości estetycznych do etycznych^[2],
• specyfiki muzyki w stosunku do innych sztuk^[1],
• zmienności kryteriów oceny dzieła muzycznego^[2],
• kryteriów wartości estetycznej w muzyce^[1],
• smaku, jego zróżnicowania i zmienności^[2],
• istoty przeżycia muzycznego^[1],
• fizjologii wyższych czynności nerwowych, informatyki^[2],
• treści i formy, specyficznych cech gatunków i stylów muzycznych^[2].

Centralne zagadnienie – stosunek muzyki do rzeczywistości – jest traktowane dwojako:

• estetyka muzyczna autonomiczna (formalistyczna^[2]) przyjmuje, że dzieło muzyczne nie odzwierciedla treści realnych lub zjawisk psychicznych^[1] (muzyka absolutna),
• estetyka muzyczna heteronomiczna przyjmuje, że dzieło muzyczne ukazuje treści pozamuzyczne, niezależne od struktur dźwiękowych^[2] (muzyka programowa), przy czym różne odłamy tego kierunku dociekają innej natury zjawisk pozamuzycznych:
  • heteronomiczna estetyka metafizyczna twierdzi, że dzieło muzyczne ujawnia istotę bytu (wolę, ideę itp.)^[2],
  • heteronomiczna estetyka wyrazu twierdzi, że dzieło ujawnia przeżycia twórcy lub uogólnione zjawiska psychiczne^[1],
  • heteronomiczna estetyka naśladownictwa twierdzi, że dzieło naśladuje zjawiska realne^[2],
  • heteronomiczna estetyka marksistowska widzi w muzyce uogólnione odzwierciedlenie rzeczywistości^[1].