Eugnatha

Eugnatha
Attems, 1898
Sagmatostreptus strongylopygus
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	wije
Gromada	dwuparce
Podgromada	Chilognatha
Infragromada	Helminthomorpha
(bez rangi)	Eugnatha

Eugnatha – kohorta^[1][a] wijów z gromady dwuparców i podgromady Chilognatha.

Dwuparce te mają pleuryty zlane z tergitami w pleurotergity. Ich głowa wyposażona jest w gnatochilarium złożone przynajmniej ze sklerytów pieńków szczęk, blaszek językowych, bródki i głaszczków. U samców co najmniej ósma para odnóży przekształcona jest w gonopody^[4]. Ich budowa jest silnie zróżnicowana międzygatunkowo i pełni istotną rolę w diagnostyce^[5]. W grupie tej częste jest występowanie mechanizmu zamykającego przetchlinki. Gruczoły obronne mają kształt kulisty^[4].

Krocionogi te rozsiedlone są kosmopolitycznie. Występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, a ich zasięg pokrywa się z zasięgiem całej gromady, z wyjątkiem południowoatlantyckiej Wyspy Świętej Heleny. Na północy przekraczają koło podbiegunowe na Islandii, w Norwegii oraz na Półwyspie Jamalskim. Najszerzej rozprzestrzenieni są przedstawiciele nadrzędu Juliformia, który to pokrywa cały zasięg Eugnatha z wyjątkiem Sokotry, gdzie występują tylko węzławce^[6].

Takson ten wprowadzony został w 1898 przez Carla Attemsa^[2]. Zalicza się doń 8 rzędów zgrupowanych w 3 nadrzędach^[2][3]:

• nadrząd: Juliformia Attems, 1926
  • rząd: Julida Brandt, 1833 – krocionogi właściwe
  • rząd: Spirobolida Cook, 1895
  • rząd: Spirostreptida Brandt, 1833
• nadrząd: Nematophora Verhoeff, 1913
  • rząd: Callipodida Pocock, 1894
  • rząd: Chordeumatida Pocock, 1894
  • rząd: Stemmiulida Cock, 1895
  • rząd: Siphoniulida Cook, 1895 – przez część autorów traktowane jako Eugnatha incertae sedis
• nadrząd: Merochaeta Cook, 1895
  • rząd: Polydesmida Pocock, 1887 – węzławce