Filippo Brunelleschi

Filippo Brunelleschi

Wizerunek Brunelleschiego w Żywotach najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów
Data urodzenia	1377
Data śmierci	15 kwietnia 1446
Narodowość	Włoch
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	renesans
Ważne dzieła
kopuła katedry we Florencji
Multimedia w Wikimedia Commons

Filippo Brunelleschi (ur. 1377, zm. 15 kwietnia 1446) – florencki rzeźbiarz, architekt i inżynier tworzący w epoce quattrocenta, jeden z pionierów renesansowej architektury.

Naukę rozpoczął we florenckich warsztatach złotniczych i rzeźbiarskich. W pracy projektowej czerpał z technik wypracowanych przez starożytnych Rzymian (badał architekturę rzymską podczas pobytów w Rzymie około 1402 i 1433 r.). Opracował zasady perspektywy linearnej.

Dokonania Brunelleschiego należą do najwcześniejszego etapu architektury renesansowej, stąd niektóre używane przez niego elementy przynależą do repertuaru środków przypisywanego architekturze średniowiecznej. Pomimo to, Brunelleschiego uważa się za pioniera i ojca architektury renesansu. To on jako pierwszy na tak dużą skalę wykorzystywał motywy antyczne, ale robił to w sposób swobodny, nie niewolniczy. Jego dzieła charakteryzuje logika, uporządkowanie, harmonia, lekkość i oszczędna dekoracja.

W 1401 roku brał udział w konkursie na drugie drzwi do baptysterium florenckiego. Zaprojektował także kopułę katedry florenckiej (1420–1436), Szpital Niewiniątek (przytułek dla podrzutków) (ok. 1419–1424), kościół Św. Wawrzyńca we Florencji (bez fasady) ze Starą Zakrystią (ok. 1419–1428), kościół Santa Maria degli Angeli (niezrealizowany), kaplicę Pazzich (po 1430 r.), kościół Santo Spirito (po 1434 r.), być może także Palazzo Pitti.

Giorgio Vasari w Żywotach najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów opisuje go jako niskiego, brzydkiego i popędliwego człowieka, ale również wyróżniającego się geniusza^[1]. Miał przyjaźnić się z Paolo dal Pozzo Toscanellim^[2]. Z obawy przed kradzieżą pomysłów i plagiatem niechętnie prezentował swoje pomysły. Według fikcyjnej anegdoty Brunelleschi miał wygrać konkurs na budowniczego kopuły katedry Santa Maria del Fiore dzięki zakładowi. Miał on zaproponować, że kopułę wybuduje ten, kto postawi na marmurowej płycie jajko w pionie. Uczestnicący w rywalizacji architekci bezskutecznie próbowali ustawić jajko. Po pewnym czasie Brunelleschi jednym stuknięciem w marmur wbił jajko pionowo, czym wygrał zakład^[1].