Gacaca

Ten artykuł od 2023-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gacaca stanowi tradycyjną formę rozwiązywania konfliktów w tradycji ruandyjskiej. Termin „gacaca” w języku kinyarwanda oznacza „sprawiedliwość na trawie”. W historycznej Rwandzie sądy gacaca opierały się na koncepcji rozwiązywanie sporów dotyczących kwestii takich jak prawo do użytkowania ziemi, posiadania krów, dziedziczenia, spraw małżeńskich, etc. Kiedy dochodziło do takiego konfliktu, zwaśnione strony spotykały się w obecności członków swojej wspólnoty podczas gacaca. Sądy gacaca nie były permanentne, a ich organizacja była nieformalna i odbywała się w miarę potrzeby.

Gacaca opierała się na tradycyjnym kinyarwandyjskim przysłowiu “Urujya kujya i Bwami, rubanza mu Bagabo” („zanim ktoś zwróci się do mwami, musi się wpierw udać do mądrego człowieka"). Spotkaniom przewodziła męska część starszyzny danej społeczności – inyangamugayo („uczciwa osoba”). Osoby te były wybierane ze względu na ich wysokie standardy moralne i etyczne. Jako głowy rodziny, mężczyźni ci spełniali rolę sędziów i arbitrów. Tradycyjnie zmonopolizowali rytuał, kobiety i dzieci były wyłączone z aktywnego uczestnictwa. Podstawowym celem spotkań gacaca było przywrócenie naruszonego ładu społecznego po uprzednim usankcjonowaniu naruszenia wspólnych wartości. Odbywało się to poprzez ponowne włączenie winowajcy do wspólnoty.