Back Hadron Afrikaans Hadron ALS هادرون Arabic Hadrón AST Hadron Azerbaijani هادرون AZB Адрон Byelorussian Гадроны BE-X-OLD Адрон Bulgarian হ্যাড্রন Bengali/Bangla
Hadrony (z gr. ἁδρός silny) – grupa silnie oddziałujących cząstek subatomowych złożonych z kwarków[1] bądź gluonów. Wyróżnia się stany złożone z samych kwarków (mezony, bariony, tetrakwarki, pentakwarki itd.), samych gluonów (kule gluonowe) oraz kwarków i gluonów (hybrydy mezonowe, hybrydy barionowe itd.). Pierwszymi odkrytymi hadronami były bariony (trzy kwarki albo trzy antykwarki) i mezony (jeden kwark i jeden antykwark). Właściwością hadronów jest ich całkowita liczba barionowa oraz całkowity ładunek elektryczny, choć dla budujących je kwarków i antykwarków liczby te przyjmują wartości ułamkowe. Hadrony, będące stanami związanymi, same mogą tworzyć stany związane – są to jądro atomowe, hiperjądro, atom hadronowy (jądro atomowe z orbitującym wokół niego hadronem), molekuła hadronowa (np. pionium)[2][3] czy gwiazda neutronowa. Możliwe, że grupa kilku neutronów czy neutronów i hiperonów również jest zdolna do utworzenia stanu związanego[4][5]. Z przyczyn historycznych hadrony zalicza się czasem do cząstek elementarnych.
- ↑ Hadrony, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].
- ↑ Za molekułę hadronową uznaje się też jądro deuteru z powodu jego rozpiętości i słabego związania. Mianem dibarionu określa się cząstkę z liczbą barionową równą 2, więc może być ona zarówno molekułą hadronową jak i heksakwarkiem: H. Clement, On the history of dibaryons and their final observation, „Progress in Particle and Nuclear Physics”, 93, 2017, s. 195–242, DOI: 10.1016/j.ppnp.2016.12.004 [dostęp 2019-10-22] (ang.).
- ↑ Feng-Kun Guo i inni, Hadronic molecules, „Reviews of Modern Physics”, 90 (1), 2018, DOI: 10.1103/RevModPhys.90.015004, ISSN 0034-6861 [dostęp 2019-09-03] (ang.).
- ↑ G.S. Anagnostatos, ON THE POSSIBLE STABILITY OF TETRANEUTRONS AND HEXANEUTRONS, „International Journal of Modern Physics E”, 17 (08), 2008, s. 1557–1575, DOI: 10.1142/S0218301308010568, ISSN 0218-3013 [dostęp 2020-06-28] (ang.).
- ↑ H. Garcilazo, A. Valcarce, J. Vijande, Stable bound states of $N$'s, $\Lambda$'s, and $\Xi$'s, „arXiv [hep-ph, physics:nucl-th]”, 12 lipca 2020, arXiv:2007.07080 [dostęp 2020-07-18].