Indeks (statystyka)

Indeks (wskaźnik dynamiki) – w statystyce lub ekonomii miernik liczbowy pozwalający porównać stosunek wielkości tego samego zjawiska (cen, ilości produkcji, konsumpcji, wartości pieniężnych, itp.) w dwóch różnych okresach zwykle określanych jako bieżący i bazowy^[1][2][3].

Wyróżnia się indeksy indywidualne, czyli wyliczane dla pojedynczej jednostki oraz indeksy zespołowe, wyznaczane dla zespołu jednostek zbiorowości. Wśród indeksów zespołowych wyróżnia się indeksy agregatowe (np. Laspeyresa i Paaschego)^[1].

Jeżeli rozważa się ciąg indeksów, można wyróżnić dwa podstawowe typy indeksów, różniące się wyborem okresu bazowego:

• indeksy o podstawie stałej (jednopodstawowe), kiedy okresem bazowym, stanowiącym punkt odniesienia, jest zawsze ten sam, ustalony okres (np. rok początkowy);
• indeksy o podstawie zmiennej (indeksy łańcuchowe), kiedy okresem bazowym jest okres bezpośrednio poprzedzający okres bieżący.

Indeksy najczęściej przedstawia się w procentach, ale bez znaku „%”^[4]. Na przykład, jeżeli w okresie bazowym badana wielkość wynosiła ${\displaystyle y_{0}=20}$, a w okresie bieżącym wynosiła ${\displaystyle y_{t}=24}$, indeks wyniesie 120:

${\displaystyle i_{t/0}={\frac {y_{t}}{y_{0}}}\cdot 100=120}$