Jad Waszem

Jad Waszem

‏יָד וַשֵׁם‎

Państwo	Izrael
Miejscowość	Jerozolima
Data założenia	1953
Położenie na mapie Jerozolimy Jad Waszem
Położenie na mapie Izraela Jad Waszem
31°46′27″N 35°10′32″E/31,774167 35,175556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Jad Waszem^[1] (lub Jad wa-Szem^[2], hebr. ‏יד ושם‎, ang. Yad Vashem), Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu^[3] – instytut w Izraelu poświęcony żydowskim ofiarom Holocaustu, założony w 1953 roku w Jerozolimie na mocy Ustawy o Pamięci, przyjętej przez izraelski parlament Kneset. Zlokalizowany jest na Wzgórzu Herzla^[4].

Termin „Jad Waszem” oznacza „miejsce i imię” (lub „pomnik i imię”^[5]) i zaczerpnięty jest z księgi Izajasza (Iz 56, 5)^[6]: dam [im] miejsce w moim domu i w moich murach oraz imię lepsze od synów i córek, dam im imię wieczyste i niezniszczalne^[7].

Instytut składa się z Nowego Muzeum Historycznego wraz z Salą Imion, gdzie przechowywane są dane o Ofiarach Holokaustu, Izby Pamięci, Ogrodu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, dwóch galerii sztuki, synagogi, archiwum i biblioteki, Doliny Zabitych Wspólnot i Międzynarodowej Szkoły Nauczania o Holokauście. Poza tym na terenie Jad Waszem znajduje się kilkanaście mniejszych i większych pomników poświęconych m.in. zamordowanym w czasie Holocaustu dzieciom, żydowskim partyzantom i żołnierzom oraz Januszowi Korczakowi. Jeden z pomników to urwany wiadukt kolejowy, na którym stoi towarowy wagon, służący w czasie II wojny światowej do przewożenia Żydów do obozów zagłady. W Jad Waszem posadzone są drzewa upamiętniające Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata – nie-Żydów, którzy ratowali Żydów w czasie Holocaustu, niejednokrotnie ryzykując własne życie. Obecnie, ze względu na brak miejsca, ich nazwiska umieszczane są na specjalnej ścianie pamiątkowej.

Niewielki ogród i tablica pamiątkowa na terenie Jad Waszem poświęcone są mieszkańcom Le Chambon-sur-Lignon, miasteczka we Francji, którzy w czasie drugiej wojny światowej uczynili swoją miejscowość azylem dla Żydów uciekających przed Niemcami.

Wśród drzewek posadzonych w Alei Sprawiedliwych znajduje się też drzewko posadzone w 1963 r. przez Władysława Bartoszewskiego i Marię Kann w imieniu Rady Pomocy Żydom „Żegota” – jedynej organizacji w okupowanej Europie powołanej w celu ratowania Żydów.

Przewodniczącym zarządu Jad Waszem jest od sierpnia 2021 r. Dani Dayan^[8]. Wcześniej, od 1993 r. funkcję tę sprawował były wojskowy, Awner Szalew, który zastąpił Jicchaka Arada, przewodniczącego zarządu przez 21 lat (1972–1993).