Kryzys alandzki

Kryzys alandzki – spór między Finlandią i Szwecją o Wyspy Alandzkie.

Po I wojnie światowej i uniezależnieniu Finlandii od Rosji pretensje do archipelagu, zamieszkanego głównie przez ludność mówiącą po szwedzku, zgłosiła Szwecja^[1]. Spór rozpatrywała Liga Narodów, której przedstawicielem był szwajcarski polityk Felix Calonder. 24 czerwca 1921 roku Rada Ligi przyznała wyspy Finlandii z zastrzeżeniem przyznania rozległej autonomii dla tamtejszej ludności i utrzymania demilitaryzacji, wprowadzonej przez traktat paryski (1856 roku)^[2]. 20 października zawarto w Genewie konwencję o statusie archipelagu, jej stronami prócz Szwecji i Finlandii zostały Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Dania, Polska, Estonia i Łotwa^[3]. Art. 9 dozwalał za jednogłośną zgodą stron zaprosić do przystąpienia inne mocarstwo, którego przystąpienie uważać się będzie później za pożądane (chodziło o RFSRR w owym czasie – aż do roku 1934 – ostentacyjnie zwalczającą Ligę). Konwencję sporządzono w języku francuskim, zgodnie z wymogami stawianymi przez traktat wersalski w art. 18 zarejestrowano ją w Sekretariacie Ligi Narodów 6 kwietnia 1922 roku pod nr 255^[4]. Na podstawie ustawy z 18 maja 1922 roku^[5] Naczelnik Państwa ratyfikował Konwencję 21 czerwca 1922 roku, o czym powiadomiono Sekretarza Ligi będącego depozytariuszem 29 czerwca 1922 roku^[6].