Lythronax

Lythronax
Loewen et al., 2013
Okres istnienia: kreda późna, 81,9–81,5 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 81.9/81.5 ↓ 81.9/81.5
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Rodzina	Tyrannosauridae
Podrodzina	Tyrannosaurinae
(bez rangi)	Teratophoneini
Rodzaj	Lythronax
Gatunek
L. argestes
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Lythronax – rodzaj wymarłych dinozaurów, nieptasich teropodów z rodziny tyranozaurów, żyjących w Ameryce Północnej w epoce kredy późnej, ok. 81,9–81,5 miliona lat temu. Jedyny znany okaz został odkryty w 2009 r., w amerykańskim stanie Utah w formacji Wahweap, na terenie Grand Staircase–Escalante National Monument. W jego skład wchodzą: niekompletna czaszka, żebro, szewron, fragmenty miednicy oraz kończyn tylnych. W 2013 okaz został uznany za przedstawiciela nowego rodzaju i gatunku Lythronax argestes.

Szacowana wielkość Lythronax wynosiła 5–8 m długości przy masie 0,5–2,5 tony. Ten masywnie zbudowany przedstawiciel rodziny tyranozaurów posiadał zestaw ich charakterystycznych cech: małe, dwupalczaste kończyny górne, parę silnych kończyn dolnych oraz pokaźnych rozmiarów czaszkę. W tylnej, bardzo szerokiej części czaszki Lythronax umieszczone były oczodoły skierowane do przodu pod podobnym kątem, jaki zaobserwować można u tyranozaura. Lythronax miał 11 zębodołów w szczęce, czyli mniej niż większość tyranozaurydów. Największe zęby znajdowały się na przodzie, najdłuższy miał prawie 13 cm długości. Pozostałymi cechami wyróżniającymi czaszkę i szkielet Lythronax od innych przedstawicieli jego rodziny był esowato wygięty zewnętrzny brzeg szczęki oraz wyrostek kości skokowej rozszerzający się, w odróżnieniu od pokrewnych rodzajów, ku górze.

Holotyp znaleziono w ogniwie Reynolds Point w formacji Wahweap, w skałach z kampanu (kreda późna). Lythronax jest zatem najstarszym znanym przedstawicielem rodziny tyranozaurów, uważa się, że bardziej bazalnym niż tyranozaur. Ze względu na wiek znaleziska stanowi on istotny element dla zrozumienia ewolucyjnych początków tyranozaurów, włączając w to rozwój ich anatomicznych specjalizacji, takich jak bardzo małe kończyny przednie oraz duża, masywna czaszka. Skierowane do przodu oczy Lythronax dawały mu umiejętność widzenia stereoskopowego, co było szczególnie przydatne w pościgu i ataku z zasadzki.