Miasta w Portugalii

Według danych z 2024 r. w Republice Portugalskiej było 159 miast (port. cidades). Stolica kraju – Lizbona jako jedyne miasto liczyła ponad pół miliona mieszkańców. Ponadto istniało 6 miast z ludnością 100–500 tys.; 11 miast – z ludnością 50–100 tys., 28 miast – z ludnością 25–50 tys., a reszta miast liczyła poniżej 25 tys. mieszkańców.

Najstarszym miastem Portugalii jest Braga, której prawa miejskie nadano prawdopodobnie około 1070 r., natomiast najmłodszym – Lagoa na wyspie São Miguel (w archipelagu Azorów), która prawa miejskie uzyskała 22 marca 2012.

W czasach Królestwa Portugalii (tj. do 1910 r.) akt nadawania praw miejskich w tym kraju należał do króla i miał miejsce 33 razy. Ponadto w średniowieczu i nowożytności monarcha mógł przyznać portugalskiej miejscowości nieposiadającej jeszcze praw miejskich tytuł notável vila (pol. „znamienite miasto”) lub mui notável vila (pol. „bardzo znamienite miasto”). Przyznanie takiego miana zależało od utworzenia w danej wsi biskupstwa, jednak kilku monarchów nadało ten tytuł w oparciu o rozwój danej miejscowości, wzrost jej populacji, bądź udział w wojnach. Na przestrzeni prawie pięciu wieków (w latach 1446–1837) miano notável vila uzyskały 23 wsie, zaś mui notável vila – 2 miejscowości. Wsie z takim tytułem mogły cieszyć się przywilejami ówczesnych miast.

Obecnie, by miejscowość w Portugalii otrzymała prawa miejskie (tj. uzyskała miano cidade) freguesia (pol. sołectwo, parafia), w której jest ona zlokalizowana musi liczyć ponad 8000 mieszkańców uprawnionych do głosowania (wyborców), a także spełniać wymagania dotyczące infrastruktury, tj. posiadać: gabinet lekarski, aptekę, ośrodek kultury, transport publiczny, oddział portugalskiej poczty, hotel, sklep, przynajmniej jedna szkołę podstawową, przynajmniej jeden bank, szpital, straż pożarną, kino, centrum kultury, muzeum, bibliotekę, szkoły podstawowe i średnie, publiczne parki i ogrody, choć wystarczy, jeśli będzie posiadała przynajmniej połowę tych obiektów. Mianowania dokonuje parlament.

W Portugalii funkcjonuje również pojęcie vila, po polsku oznaczające „miasteczko”, jako stadium pośrednie pomiędzy miastem (cidade), a wsią (aldeia). Miano to nadaje parlament. Freguesia może zostać uznana za vilę, jeżeli liczy co najmniej 3000 osób uprawnionych do głosowania (wyborców) i spełni wymagania dotyczące jej infrastruktury (gabinet lekarski, apteka, ośrodek kultury, transport publiczny, oddział portugalskiej poczty, hotel, sklep, przynajmniej jedna szkoła podstawowa, przynajmniej jeden bank), przy czym wystarczy, że posiada co najmniej połowę tych obiektów. W 2019 r. w Portugalii istniało 581 miejscowości z kategorią vila, a wiele z nich było nawet siedzibami gmin.