Missorium Teodozjusza

Missorium Teodozjusza

Data powstania	IV wiek
Wymiary	średnica 74 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Królewska Akademia Historii
Multimedia w Wikimedia Commons

Missorium Teodozjusza – wykonana ze srebra taca (missorium), odnaleziona w 1847 roku w pobliżu hiszpańskiej Méridy^[1]. Znajduje się w zbiorach Królewskiej Akademii Historii w Madrycie^[2].

Missorium odnalezione zostało przypadkowo w 1847 roku przez robotnika pracującego w Almendralejo niedaleko Méridy i niedługo po odkryciu zakupione przez Real Academia de la Historia^[3]. Zgodnie ze sporządzoną w 1849 roku relacją razem z nim odkopano dwa srebrne kubki, obecnie zaginione^[3]. Taca jest pęknięta na dwie części^[1]. W momencie odkrycia była zgięta w połowie, a pęknięcie powstało na skutek próby rozprostowania naczynia po wydobyciu z ziemi^[3]. Zgięcie było zapewne celowym zabiegiem, związanym z rytualnym zniszczeniem tacy przed złożeniem jej jako daru do grobu^[3].

Taca stanowi przykład largitio – upominku wręczanego przez cesarza dostojnikom z okazji jakiegoś ważnego wydarzenia^[1] i jest jednym z zaledwie 19 zachowanych tego typu zabytków^[3]. Ma 74 cm średnicy^[1][3][4] i waży 15,35 kg^[1][3]. Zgodnie z wyrytą na niej inskrypcją wykonano ją w 388 roku, dla uczczenia dziesięciolecia panowania Teodozjusza Wielkiego^[1][2][4].

Centralne miejsce zdobiącego tacę reliefu zajmuje wizerunek ukazanego frontalnie, siedzącego na tronie Teodozjusza, znacznie przewyższającego wielkością pozostałe postaci^[4]. Po jego bokach siedzą współrządcy: Arkadiusz i Walentynian II. Dostojeństwo władców podkreślają otaczające ich głowy nimby^[2]. Przed Teodozjuszem znajduje się niewielka postać dostojnika, otrzymującego z rąk cesarskich jakieś stanowisko lub zaszczyty^[4]. Po bokach stoją żołnierze gwardii cesarskiej z owalnymi tarczami^[4] – sądząc po uczesaniu i torkwesach na szyi, są to Germanowie^[1]. Za ukazanymi postaciami widnieje fasada budowli nakryta przyczółkiem. Nad Teodozjuszem przechodzi ona w arkadę, nad jego współrządcami zaś w płaskie belkowanie. W przyczółku po obydwu stronach arkady widnieją wizerunki uskrzydlonych bogiń Wiktorii z wieńcami^[4]. W dolnej części tacy, oddzielonej od górnej sceny rytymi liniami, ukazano leżącą wśród roślin półnagą kobietę z rogiem obfitości, u stóp której bawią się dwa amorki. Jest to najprawdopodobniej personifikacja ziemi (Tellus) lub obfitości (Abudantia)^[4].