Back Nuwe Ekonomiese Beleid Afrikaans السياسة الاقتصادية الجديدة Arabic Yeni iqtisadi siyasət Azerbaijani Новая эканамічная палітыка Byelorussian Новая эканамічная палітыка BE-X-OLD Нова икономическа политика Bulgarian Nova Política Econòmica Catalan Nová ekonomická politika Czech NEP Danish Neue Ökonomische Politik German
Nowa Polityka Ekonomiczna (ros. новая экономическая политика, nowaja ekonomiczeskaja politika w skrócie NEP) – określenie doktryny polityki gospodarczej w RFSRR a później w ZSRR w latach 1921–1928. Określana jest ona jako rodzaj gospodarki mieszanej lub kapitalistycznej[1][2].
NEP oznaczał zmianę polityki gospodarczej rządu radzieckiego z komunizmu wojennego i wprowadzenie bardziej rynkowych mechanizmów gospodarczych. W tym czasie zezwolono na podjęcie małych prywatnych przedsięwzięć (szczególnie w rolnictwie oraz usługach), przy pozostawieniu monopolu państwowego w dziedzinach dużych gałęzi przemysłu (głównie przemysł ciężki), handlu (szczególnie handel zagraniczny), bankowości i instytucjach finansowych, zezwalając także na koncesjonowaną działalność gospodarczą międzynarodowych przedsiębiorstw.
Oficjalnie został przedstawiony przez Lenina i zatwierdzony na X Zjeździe Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików). 21 marca 1921 został podjęty dekret w sprawie zastąpienia prodrazwerstki przez prodnałog, wydanego przez Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy, który zastąpił obowiązkowe kontyngenty w rolnictwie, podatkiem żywnościowym.
Oficjalnie wprowadzenie NEP-u było wymuszone odbudową gospodarki narodowej oraz małym uprzemysłowieniem Rosji, gdzie w rolnictwie było zatrudnionych 80% społeczeństwa, co uniemożliwiało budowę socjalizmu. Przyczynami wprowadzenia tej polityki były przede wszystkim narastające niezadowolenie społeczne z powodu tragicznej sytuacji gospodarczej, nieustające bunty chłopskie i strajki robotnicze, krwawo tłumione przez Czeka – władza wymykała się z rąk bolszewików.
NEP odegrał istotną rolę w odbudowie gospodarki narodowej ze zniszczeń I wojny światowej oraz wojny domowej w Rosji. Jednocześnie należy wspomnieć, że po 1925 można zauważyć próby obalenia założeń NEP-u przez jego przeciwników wśród samych bolszewików. Polityka NEP-u poskutkowała szybką odbudową gospodarczą kraju[3].
W końcu 1929 odrzucono całkowicie NEP przez kolektywizację rolnictwa. Stalin zastąpił tę doktrynę gospodarczą systemem gospodarki nakazowo-rozdzielczej, powracając do wielu założeń komunizmu wojennego.
- ↑ V N. Bandera: „New Economic Policy (NEP) as an Economic Policy.” The Journal of Political Economy 71, no. 3 (1963):. https://www.jstor.org/stable/1828984 (4 marca 2009), 268.
- ↑ Sheldon L. Richman „War Communism to NEP: The Road from Serfdom.” The Journal of Libertarian Studies V, no. 1 (1981): (2009), 94.
- ↑ Paul R Gregory, The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives., Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 218–220, ISBN 0-521-53367-8, OCLC 57253629.