Oneidowie

Oneidowie

Portrety wybitnych Oneidów
Populacja	45 000+
Miejsce zamieszkania	Stany Zjednoczone NY, WI Kanada ON
Język	angielski, francuski, mohawk
Religia	Kai'hwi'io, Kanoh'hon'io, Kahni'kwi'io, różne wyznania chrześcijańskie
Pokrewne	Mohawkowie, Senekowie, Onondagowie, Tuskarorowie

Oneidowie (Onę˙yóteˀ lub Onayotekaono, czyli „Lud Stojącego Kamienia” lub „Stojące Kamienie”, Thwahrù·nę w języku tuskarorańskim, ang. Oneida) – naród indiański zamieszkujący Amerykę Północną; byli jednym z plemion założycielskich Konfederacji Irokeskiej w północnej części dzisiejszego stanu Nowy Jork. Irokezi sami siebie nazywają Haudenosaunee („Ludem Długich Domów”) w odniesieniu do ich stylu życia i sposobu budownictwa w przeszłości.

Uważa się, że Oneidowie pojawili się jako niezależne plemię w VIII wieku^[1], a w połowie XIV wieku zamieszkiwali obszar około 24 000 km² środkowej części stanu Nowy Jork, głównie wokół jeziora Oneida, w hrabstwach Oneida i Madison^[2]. Obszary bagienne położone na południe od jeziora do rzeki Susquehanna stanowiły dla nich ważny rejon pozyskiwania środków do życia^[3] . Po zakończeniu amerykańskiej wojny rewolucyjnej zostali zmuszeni do oddania wszystkich zamieszkiwanych terenów z wyjątkiem 1200 km², ale i te ziemie w większości musieli opuścić. Pod naciskiem władz stanowych i federalnych wielu Oneidów przeniosło się na początku XIX wieku do obecnego Wisconsin, a inni, sprzymierzeni z Brytyjczykami, wyemigrowali do Kanady.

W XXI wieku Oneidowie stanowią cztery niezależne grupy szczepów z własnymi, uznawanymi przez rząd federalny władzami w stanach Nowy Jork i Wisconsin w USA, jak również w prowincji Ontario w Kanadzie. Pod koniec XX wieku trzy szczepy Oneidów wystąpiły do sądu przeciw stanowi Nowy Jork domagając się zwrotu bezprawnie zabranych po wojnie rewolucyjnej ziem, czego dokonano wówczas na podstawie rzekomego traktatu, który nigdy nie został ratyfikowany przez Senat Stanów Zjednoczonych. Sąd Najwyższy uznał, że ówczesne działanie władz stanu Nowy Jork były niezgodne z konstytucją, ale nie podjął żadnej decyzji na temat zwrotu zabranych ziem lub innej formy rekompensaty^[4].