Pancernik Potiomkin

Ten artykuł dotyczy filmu. Zobacz też: pancernik Potiomkin (okręt).

Pancernik Potiomkin

Броненосец «Потёмкин»

Gatunek	dramat wojenny, historyczny
Rok produkcji	1925
Data premiery	21 grudnia 1925
Kraj produkcji	ZSRR
Język	niemy (rosyjskie plansze tekstowe)
Czas trwania	75 min
Reżyseria	Siergiej Eisenstein
Scenariusz	Nina Agadżanowa Siergiej Eisenstein
Główne role	Aleksandr Antonow Władimir Barski Grigorij Aleksandrow Iwan Bobrow
Muzyka	Nikołaj Kriukow (1950) Władimir Chiejfietc Edmund Meisel
Zdjęcia	Eduard Tisse Władimir Popow
Multimedia w Wikimedia Commons

Pancernik Potiomkin (ros.  Броненосец «Потёмкин», Bronienosiec Potiomkin) – radziecki film niemy nakręcony w 1925 roku przez Siergieja Eisensteina. Jest drugą częścią trylogii filmowej: pierwszą jest film z 1924 roku Strajk, trzecią zaś Październik: 10 dni, które wstrząsnęły światem z 1928 roku.

Film oparty jest na autentycznym zdarzeniu, jakim było powstanie załogi rosyjskiego czarnomorskiego pancernika "Potiomkin" ("Kniaź Potiomkin Tawriczeskij") przeciw carskiemu dowództwu w czasie rewolucji 1905 roku. Pancernik Potiomkin był w założeniu filmem propagandowym, gloryfikującym rewolucyjny zryw marynarzy, lecz dzięki użytym środkom wyrazu artystycznego, szczególnie nowatorskiemu montażowi, przez wielu uznawany jest za jeden z najbardziej znaczących filmów w historii kina.

Film jest czarno-biały, jednakże na poszczególnych kopiach ręcznie koloryzowano czerwony sztandar.

Najsłynniejszą sceną, wielokrotnie cytowaną, jest masakra ludności na odeskich schodach przez rytmicznie maszerującą kompanię żołnierzy carskich, a zwłaszcza zjeżdżający w dół schodów wózek z dzieckiem. Do owej sceny odwoływano się wielokrotnie w późniejszych filmach, m.in. w Déjà vu Juliusza Machulskiego (bezpośrednio), Steps Zbigniewa Rybczyńskiego (bezpośrednio) i Nietykalni Briana De Palmy (nawiązanie).

W międzynarodowej ankiecie brukselskiej z 1958 roku rozpisanej przez Bureau International de la Recherche Historique Cinématografique film Pancernik Potiomkin zajął pierwsze miejsce^[1]. Uznano go najlepszym filmem wszech czasów. Film ten jako klasyczne dzieło sztuki filmowej, zapoczątkował "złoty okres" radzieckiego kina i odegrał kluczowe znaczenie w skali światowej^[2].