Pilum

Pilum (łac. oszczep, liczba mnoga pila) – oszczep, najprawdopodobniej pochodzenia etruskiego lub samnickiego, udoskonalony i używany przez Rzymian w całym okresie istnienia państwa rzymskiego.

Na początku republiki rzymskiej legioniści pierwszej (hastati) i drugiej (principes) linii manipułów w legionie byli wyposażeni w dwa pila: większe, określane pilum eminus („pilum z daleka”) oraz mniejsze, zwane z kolei pilum comminus („pilum z bliska”). Po reformie Gajusza Mariusza ujednoliconą wersję pilum posiadali wszyscy legioniści, ale w dalszym ciągu w dwóch egzemplarzach.