Back Quenya AN كوينيا Arabic Quenya AST Gwenja BAR Квэнья Byelorussian Квэнья BE-X-OLD Quenya Breton Quenya Catalan Quenijština Czech Quenya Danish
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-3 | qya | ||||
| IETF | qya | ||||
| Glottolog | quen1234 | ||||
| Linguist List | qya | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Quenya (wym. ['kʷɛnʲa][1]), także język quenejski, Wysoka Mowa (qya. tarquesta), Starodawna Mowa, język eldariński, elfia łacina – sztuczny język opracowany przez J.R.R. Tolkiena.
Rozwój quenyi przebiega od etapu prajęzyka wspólnego dla wszystkich języków elfów ze stworzonej przez Tolkiena mitologii Śródziemia do etapu osadzonego w czasie akcji Władcy Pierścieni. Quenya cechuje się złożoną morfologią, zawierającą zarówno cechy fleksyjne, jak i aglutynacyjne. W dużej mierze opiera się na wykorzystaniu zrostków; używa także przegłosu. W quenyi występuje bogata deklinacja i syntetyczna koniugacja. Liczba przypadków zmieniała się w ciągu tworzenia quenyi przez Tolkiena. Słownictwo było tworzone niezależnie od słownictwa znanych autorowi języków naturalnych – było raczej związane ze słownictwem innych języków Śródziemia.
Jak sam Tolkien podkreślał, to Śródziemie zostało powołane do życia, by uzasadnić ewolucję i „ożywić” język quenejski.
Kiedy mówię, że moja długa książka jest próbą stworzenia świata, w którym forma języka miła mojemu osobistemu poczuciu estetyki mogłaby się wydawać rzeczywista, nikt mi nie wierzy. Ale to prawda. (…) stworzenie sytuacji, w której powszechnie pozdrawiano by się słowami elen síla lúmenn’ omentielmo, wymagało pewnego wysiłku (…) to sformułowanie powstało na długo przed napisaniem książki[a][2].
Pisarz nie zaczął od stworzenia planu powieści. Zamiast tego próbował „stworzyć sytuację, w której elen síla lúmenn’ omentielmo byłoby zwyczajnym pozdrowieniem”. Krytycy literaccy mogą mu nie wierzyć, ale filolodzy (…) powinni być mądrzejsi[3].
Pisarz uważał, że tło w postaci historii, poezji oraz pieśni daje Starodawnej Mowie przewagę nad innymi sztucznymi językami.
Tolkien rozpoczął prace nad tworzeniem quenyi najpóźniej w roku 1915. Gramatyka i słownictwo były stopniowo rozwijane w ciągu życia autora, natomiast pewna stabilizacja nastąpiła po opublikowaniu Władcy Pierścieni w latach 1954–1955. W pracy nad tym językiem Tolkien inspirował się głównie językiem fińskim, a także łaciną i greką.
W mitologii Śródziemia quenyą posługiwali się Vanyarowie i Ñoldorowie mieszkający w Amanie. Na kontynencie Śródziemia quenya miała zabrzmieć po Ucieczce Ñoldorów z Amanu. Tam – według mitologii – niedługo potem przestała funkcjonować jako język używany na co dzień, a przetrwała wśród Ñoldorów oraz Edainów jako język kultury elitarnej.
Do zapisu quenyi używa się alfabetu łacińskiego oraz opracowanych przez Tolkiena na potrzeby Wysokiej Mowy: tengwaru i sarati.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieqyawymowaBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieTolkien2010-s432BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieDŚ35BŁĄD PRZYPISÓW
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>