Back رومان دموسكى ARZ Раман Дмоўскі Byelorussian Раман Дмоўскі BE-X-OLD Роман Дмовски Bulgarian Roman Dmowski Czech Roman Dmowski German Ρόμαν Ντμόφσκι Greek Roman Dmowski English Roman Dmowski Esperanto Roman Dmowski Spanish
 Roman Dmowski (1919) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Roman Stanisław Dmowski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 sierpnia 1864 |
| Data i miejsce śmierci |
2 stycznia 1939 |
| Minister spraw zagranicznych | |
| Okres |
od 27 października 1923 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Karol Bertoni (p.o) |
| Prezes Komitetu Narodowego Polskiego | |
| Okres |
od 15 sierpnia 1917 |
| Przynależność polityczna | |
| |
| Odznaczenia | |
   
| |
Roman Stanisław Dmowski (ur. 9 sierpnia 1864 w Kamionku, zm. 2 stycznia 1939 w Drozdowie) – polski polityk, publicysta polityczny, mąż stanu, minister spraw zagranicznych, poseł na Sejm Ustawodawczy II Rzeczypospolitej, poseł II i III Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego.
Współzałożyciel Narodowej Demokracji (endecji, ruchu narodowego), główny ideolog polskiego nacjonalizmu. Polski działacz niepodległościowy, związany z ruchem neoslawistycznym, postulujący w pierwszym etapie zjednoczenie wszystkich ziem polskich i uzyskanie autonomii w ramach Imperium Rosyjskiego, a później odzyskanie niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją i ententą, w opozycji do Niemiec.
Jak wielu Polaków, Dmowski idealizował Zachód i jego instytucje polityczne i społeczne. Wyobrażał też sobie, że Polska odrodzona wprowadzi je u siebie[1]. Koncepcja prorosyjska zdaniem Dmowskiego wynikała z przekonania, że spośród wielkich sąsiadów Polski to Niemcy, a nie Rosja są bardziej niebezpieczne dla Polski, oraz opierała się na wykorzystaniu momentu nasilenia się trudności wewnętrznych Rosji[2]. Pogląd ten wyrastał z dziewiętnastowiecznej polskiej tradycji nakazującej uważać Polskę za placówkę Zachodu, okupowaną przez wschodnie barbarzyństwo (rosyjskie, przyp. red), a poprzez swój opór i walkę zasłaniającą sobą świat ludzi wolnych przed naporem cywilizacji przymusu i nakazu. Podzielając pogląd o odmienności kulturowej Rosji i Zachodu, jak i o antagonistycznym charakterze różnic dzielących oba światy, Dmowski widział w ziemiach polskich nie tyle placówkę Zachodu, ile pole bitwy[3].
Pod koniec I wojny światowej stał na czele Komitetu Narodowego Polski, który był uznany przez państwa Ententy za namiastkę rządu polskiego na emigracji i przedstawicielstwo interesów Polski[4]. Delegat Polski na konferencję paryską w 1919 i sygnatariusz traktatu pokojowego w Wersalu. Zagorzały przeciwnik polityczny Józefa Piłsudskiego i jego projektu tworzenia państwa federacyjnego – wizji wielowyznaniowej i wielonarodowościowej Polski, twórca inkorporacyjnej koncepcji państwa narodowego, zakładającej polonizację ludności niepolskiej. Jeden z ojców niepodległej Polski[5][6][7][8].
- ↑ K. Kawalec, Roman Dmowski o ustroju politycznym państwa, s. 11–12, Warszawa 1996.
- ↑ Maciej Zakrzewski, praca zbiorowa, Między realizmem a apostazją narodową. Koncepcje prorosyjskie w polskiej myśli politycznej, Koło Studentów Historii Doktryn Politycznych i Prawnych Phronesis przy Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II w Krakowie, 2015, ISBN 978-83-64753-20-6.
- ↑ Roman Dmowski, Pisma, t. 3, s. 124, Częstochowa 1938.
- ↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 16.
- ↑ Różnymi ścieżkami ku Niepodległej szli. Ojcowie Polski Odrodzonej – Niepodległa – stulecie odzyskania niepodległości [online], niepodlegla.gov.pl [dostęp 2019-11-13] (pol.).
- ↑ Roman Dmowski (1864–1939) – Postacie | dzieje.pl – Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2019-11-13] (pol.).
- ↑ Ojcowie niepodległości. Współtwórcy odrodzonej Rzeczypospolitej – Historia – rp.pl [online], rp.pl [dostęp 2019-11-13] (pol.).
- ↑ Roman Dmowski – jeden z twórców niepodległej Polski – Wiadomości [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2019-11-13] (pol.).