Back Russiese Sosialistiese Federale Sowjetrepubliek Afrikaans Russische Sozialistische Föderative Sowjetrepublik ALS جمهورية روسيا الاتحادية الاشتراكية السوفيتية Arabic جمهوريه روسيا الاتحاديه الاشتراكيه السوفيتيه ARZ República Socialista Federativa Soviética de Rusia AST РСФСР AV Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Azerbaijani روسیه شوروی فدراتیو سوسیالیست جومهوریتی AZB Рәсәй Совет Федератив Социалистик Республикаһы Bashkir Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка Byelorussian
| 7 listopada 1917 – 26 grudnia 1991 | |||||
| |||||
| Hymn: Pieśń Patriotyczna | |||||
| Dewiza: Пролетарии всех стран, соединяйтесь! Prolietarii wsiech stran, sojediniajties! (Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba |
Piotrogród (do lutego 1918), Moskwa | ||||
| Data powstania |
7 listopada 1917 | ||||
| Data likwidacji |
25 grudnia 1991 | ||||
| Powierzchnia |
17 075 200 km² | ||||
| Populacja (1989) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
8,6 os./km² | ||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie
| |||||
,_Emblem_of_Russia_(1991%E2%80%931992).svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, RFSRR (ros. Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика, РСФСР; od 7 listopada 1917 do 19 lipca 1918 Rosyjska Republika Radziecka, ros. Российская Советская Республика[1], potocznie Rosja Radziecka, Rosja Sowiecka) – w latach 1917–1922 niepodległe państwo; w latach 1922–1991 jedna z republik Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, największa powierzchniowo i ludnościowo.
Powstała jako państwo 8 listopada 1917 roku, po zbrojnym obaleniu przez bolszewików Rządu Tymczasowego Republiki Rosyjskiej premiera Aleksandra Kiereńskiego. 10 lipca 1918 jej najwyższa władza – V Wszechrosyjski Zjazd Rad przyjęła konstytucję, która weszła w życie 19 lipca 1918. Konstytucja ta wprowadziła dla państwa nazwę Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, obowiązującą do 1991[2]. W wyniku porozumienia z 30 grudnia 1922 roku rządzone wspólnie przez bolszewików, lecz formalnie niepodległe: Rosyjska FSRR, Ukraińska SRR, Zakaukaska FSRR i Białoruska SRR powołały do życia Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Od tego momentu RFSRR przestała być suwerennym podmiotem prawa międzynarodowego, stając się de facto najważniejszą z republik ZSRR, na którego organy centralne przeniesiono większość kompetencji władzy państwowej republik związkowych.
W wyniku zawarcia porozumienia białowieskiego (8 XII 1991) i deklaracji o rozwiązaniu ZSRR przyjętej przez Radę Republik Najwyższej Rady ZSRR (26 XII 1991)[3] republika zyskała ponownie niepodległość. Na chwilę po ustąpieniu Gorbaczowa i tuż przed przyjęciem deklaracji o rozwiązaniu ZSRR, Zjazd Narodowych Deputowanych i Rada Najwyższa RFSRR uchwaliły 25 XII 1991 zmianę nazwy państwa na „Federacja Rosyjska – Rosja”[4]. Na mocy dwóch traktatów z Ałmaty (21 XII 1991) Rosji przysługuje stałe miejsce po ZSRR w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i wszystkich innych organizacjach międzynarodowych, w tym prawa własności obiektów dyplomatycznych ZSRR[5]. Jednocześnie jako sukcesora ZSRR i jego międzynarodowych zobowiązań wyznaczono Wspólnotę Niepodległych Państw[6][7][8][9][10].
Stolicą RFSRR był do lutego 1918 Piotrogród, w lutym 1918, wobec ofensywy armii niemieckiej przeniesiono ją do Moskwy.
Formalną głową republiki był do 1936 przewodniczący Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK), od 1936 przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej RFSRR, funkcję szefa rządu pełnił przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych RFSRR (do 1946 roku), a później przewodniczący Rady Ministrów RFSRR. Faktyczna władza była skupiona w rękach sekretarza generalnego partii komunistycznej (kolejno RKP(b), WKP(b) i KPZR), rządzącej w formie dyktatury monopartyjnej.
- ↑ 7 listopada 1917 II Wszechrosyjski Zjazd Rad określił Republikę Rosyjską jako Rosyjską Republikę Radziecką. 16 stycznia 1918 w Deklaracji praw ludu pracującego i wyzyskiwanego III Wszechrosyjski Zjazd Rad, określił Rosyjską Republikę Radziecką jako państwo federacyjne. 19 lipca 1918 weszła w życie uchwalona przez V Zjazd Rad Konstytucja RFSRR, która wprowadziła nazwę Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, obowiązującą do 1991. Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN; ISBN 83-01-11521-1, s. 407–408, 437–438; The first Constitution of RSFSR adopted.
- ↑ Tekst konstytucji: Чистяков О.И. Конституция РСФСР 1918 года. (изд. 2-е, перераб.) „Зерцало-М”, Москва 2003 г.
- ↑ Serge Schmemann: END OF THE SOVIET UNION; The Soviet State, Born of a Dream, Dies. nytimes.com, 1991-12-26. [dostęp 2015-07-21]. (ang.).
- ↑ О ПРЕДПОСЫЛКАХ РАЗРАБОТКИ КОНСТИТУЦИИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ 1993 ГОДА И ИЗМЕНЕНИЯХ В НОРМАХ КОНСТИТУЦИЙ СССР И РСФСР В 90-Е ГОДЫ ПРОШЛОГО ВЕКА [online], Cyberleninka [dostęp 2016-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-06].
- ↑ Решение Совета глав государств СНГ от 21.12.1991 о членстве государств Содружества в ООН и других международных организациях – Викитека [online], ru.wikisource.org [dostęp 2016-01-20], Cytat: 1. Государства Содружества поддерживают Россию в том, чтобы она продолжила членство СССР в ООН, включая постоянное членство в Совете Безопасности, и других международных организациях. 2. Республика Беларусь, РСФСР, Украина окажут другим государствам Содружества поддержку в решении вопросов их полноправного членства в ООН и других международных организациях..
- ↑ Соглашение о создании Содружества Независимых Государств (1991) – Викитека [online], ru.wikisource.org [dostęp 2016-01-20], Cytat: Высокие Договаривающиеся Стороны гарантируют выполнение международных обязательств, вытекающих для них из договоров и соглашений бывшего Союза ССР.
- ↑ Алма-Атинская Декларация – Викитека [online], ru.wikisource.org [dostęp 2016-01-20], Cytat: С образованием Содружества Независимых Государств Союз Советских Социалистических Республик прекращает свое существование. Государства – участники Содружества гарантируют в соответствии со своими конституционными процедурами выполнение международных обязательств, вытекающих из договоров и соглашений бывшего Союза ССР..
- ↑ IBP Inc, Commonwealth of Independent States (CIS) Industry: Radio-Electronic Industry Directory – Strategic Information and Contacts, Lulu.com, 20 marca 2009, ISBN 978-1-4387-0954-3 [dostęp 2016-01-20], Cytat: Creation Agreement (Russian: Соглашение, Soglasheniye) on the dissolution of the Soviet Union and the creation of CIS as a successor entity to the USSR. (ang.).
- ↑ Исполнительный комитет СНГ – О Содружестве Независимых Государств [online], cis.minsk.by [dostęp 2016-01-20].
- ↑ Mark Webber, The International Politics of Russia and the Successor States, Manchester University Press, 1996, ISBN 978-0-7190-3961-4 [dostęp 2016-01-21], Cytat: The member states of the CIS, by contrast adopted the opposite position, pledging in the Commonwealth’s founding agreements to fulfil all the USSR’s international commitments. This step conferred upon the CIS members the position o successor states. The apparent egalitarianism of this common status was, however, belied by Russia’s emergence as primus inter pares. (ang.).